శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు) | శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952) | గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979) |
---|---|---|
శ్రీభగవానువాచ| అనుష్టుప్. భూయ ఏవ మహాబాహో ! శృణు మే పరమం వచః| యత్తేऽహం ప్రీయమాణాయ వక్ష్యామి హితకామ్యయా|| 10-1 | శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. నా పలుకుల నాలించి , సంతసము నొందు నీకుఁ జెప్పెద మఱల , దానినె కిరీటి ! నీ హితంబునుఁ గోరుచు , నే వచింతు సావధానుండవై విను , సవ్యసాచి ! ౧ | గొప్ప భుజములుగల ఓ అర్జునా ! ( నా మాటలు విని ) సంతసించుచున్న నీకు హితమును కలుగజేయు నుద్దేశముతో మఱల ఏ శ్రేష్ఠమగు వాక్యమును నేను చెప్పబోవు చున్నానో , దానిని వినుము . |
అ. న మే విదుః సురగణాః ప్రభవం న మహర్షయః| అహమాదిర్హి దేవానాం మహర్షీణాం చ సర్వశః|| 10-2 | తేటగీతి. నాదు శక్తి యుత్పత్తి బ్రహ్మాదులకును నల మహర్షుల కేనియుఁ దెలియరాదు , సర్వదేవులు భృగ్వాది సంయములకు ; నాది దేవుండ మూలమంతటికి నేనె . ౨ | నా యొక్క ఉత్పత్తిని ( అవతార రహస్యమును , లేక , ప్రభావమును ) దేవగణము లెఱుఁగవు . మహర్షులున్ను ఎఱుఁగరు . ( ఏలయనిన ) నేను ఆ దేవతలకును , మహర్షులకును సర్వవిధముల మొదటివాడను ( కారణభూతుడను ) గదా ! |
అ. యో మామజమనాదిం చ వేత్తి లోకమహేశ్వరమ్| అసమ్మూఢః స మర్త్యేషు సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే|| 10-3 | చంపకమాల. ఎవఁడు సనాతనుం డజుఁడ నే నెయటంచుఁ దలంచుచుండునో , యెవఁడు జగత్ప్రభుండనని యెంచి ననున్ భజియించుచుండునో , తవులడు పాపకర్మల పథంబుల నెప్డు ; విముక్తుఁ డైన బ్ర హ్మవిదుఁ డతండె జుమ్ము ; పరమార్థము దీని వినంగఁ జెప్పితిన్ . ౩ | ఎవడు నన్ను పుట్టుకలేనివానిగను , అనాదిరూపునిగను , సమస్తలోకములకు నియామకునిగను తెలుసుకొనుచున్నాడో , అతడు అజ్ఞానము లేనివాడై సర్వపాపములనుండి లెస్సగ విడువబడుచున్నాడు . |
అ. బుద్ధిర్జ్ఞానమసమ్మోహః క్షమా సత్యం దమః శమః| సుఖం దుఃఖం భవోऽభావో భయం చాభయమేవ చ|| 10-4 అ. అహింసా సమతా తుష్టి స్తపో దానం యశోऽయశః| భవన్తి భావా భూతానాం మత్త ఏవ పృథగ్విధాః|| 10-5 | తేటగీతి. బుద్ధి , జ్ఞానము , సమ్మోహములును మఱియు శమ , దమ , క్షమాదులును , సత్యమును , సుఖము , దుఃఖమునుఁ , జావు , పుట్టుకల్ , దురితభయము , నభయము , నహింస , సమచిత్త మలరుటయును . ౪ తేటగీతి. తుష్టిఁ గనుచుండుటయు , తపో నిష్ఠ నుంట , యీవి , కీర్తి , యకీర్తియు , జీవులకును వివిధ భావోద్భవంబులు విశ్రుతముగ నా వలనె కల్గు పార్థ ! యనారతంబు. ౫ | బుద్ధి , జ్ఞానము , మోహరాహిత్యము , ఓర్పు , సత్యము , బాహ్యేంద్రియ నిగ్రహము , అంతరింద్రియ నిగ్రహము , సుఖము , దుఃఖము , పుట్టుక ( ఉత్పత్తి ) , నాశము , భయము , భయములేకుండుట , అహింస , సమత్వము , సంతుష్టి , తపస్సు , దానము , కీర్తి , అపకీర్తి , ప్రాణులయొక్క ఈ ప్రకారములైన నానావిధములగు గుణములు నా వలననే కలుగుచున్నవి . |
అ. మహర్షయః సప్త పూర్వే చత్వారో మనవస్తథా| మద్భావా మానసా జాతా యేషాం లోక ఇమాః ప్రజాః|| 10-6 | కందము. నలువురు మనువులు సప్త ర్షులు మద్భావమ్మునన్ ప్రచోదితులై భూ స్థలిఁ గల ప్రజల సృజించిరి , కలిగిరి మద్భావ కలన కలిమిని పార్థా ! ౬ | లోకమునం దీ ప్రజలు యెవరియొక్క సంతతియై యున్నారో అట్టి పూర్వీకులైన సప్త మహర్షులున్ను , సనకాదులైన నలుగురు దేవర్షులున్ను , మనువులు పదునలుగురున్ను , నా యొక్క భావము ( దైవ భావము ) గలవారై నా యొక్క మనస్సంకల్పము వలననే పుట్టిరి . |
అ. ఏతాం విభూతిం యోగం చ మమ యో వేత్తి తత్త్వతః| సోऽవికమ్పేన యోగేన యుజ్యతే నాత్ర సంశయః|| 10-7 | కందము. స్థితిలయముల సృష్టి జగ త్పతినౌ నావలనె జగము వర్తిలు నంచున్ , మతి నెంచు బుధులు నన్నే స్తుతియించి , భజించుచుంద్రు , శుద్ధమనమునన్. ౭ | నా యొక్క విభూతిని ( ఐశ్వర్యమును , విస్తారమును ) , యోగమును ( అలౌకిక శక్తిని ) , ఎవడు యథార్థముగ తెలిసికొనుచున్నాడో అతడు నిశ్చలమగు యోగముతో కూడుకొనుచున్నాడు . ఇవ్విషయమున సందేహము లేదు . |
అ. అహం సర్వస్య ప్రభవో మత్తః సర్వం ప్రవర్తతే| ఇతి మత్వా భజన్తే మాం బుధా భావసమన్వితాః|| 10-8 అ. మచ్చిత్తా మద్గతప్రాణా బోధయన్తః పరస్పరమ్| కథయన్తశ్చ మాం నిత్యం తుష్యన్తి చ రమన్తి చ|| 10-9 | ఉత్పలమాల. నాయెడఁ జిత్తమున్ నిలిపి , నాకయి కర్మల నాచరించు , నా ధీయుతులైన వారలు నుతింత్రు పరస్పర బోధనా రతిన్ , వాయికొలంది వే విధుల బ్రస్తుతిఁ జేయుచు , సంతసింపుచున్ రేయిఁబవల్ నిరంతరము క్రీడలొనర్తురు , నన్ దలంచుచున్ . ౮ | ' నేను సమస్తజగత్తునకుఉత్పత్తికారణమైనవాడను , నా వలననే ఈ సమస్తము నడచుచున్నది ' అని వివేకవంతులు తెలిసికొని పరిపూర్ణ భక్తిభావముతో గూడినవారై నన్ను భజించుచున్నారు . ( వారు ) నా యందు మనస్సుగలవారును , నన్ను బొందిన ప్రాణములు ( ఇంద్రియములు ) కలవారును , ( లేక నా యెడల ప్రాణము నర్పించిన వారును ) అయి నన్నుగూర్చి పరస్పరము బోధించుకొనుచు , ముచ్చటించుకొనుచు ఎల్లప్పుడును సంతృప్తిని , ఆనందమును బొందుచున్నారు . |
అ. తేషాం సతతయుక్తానాం భజతాం ప్రీతిపూర్వకమ్| దదామి బుద్ధియోగం తం యేన మాముపయాన్తి తే|| 10-10 అ. తేషామేవానుకమ్పార్థ మహమజ్ఞానజం తమః| నాశయామ్యాత్మభావస్థో జ్ఞానదీపేన భాస్వతా|| 10-11 | ఉత్పలమాల. జ్ఞాన సముద్భవంబగును నాకృపచే సుగుణాళికిన్ , ననున్ బూని తరింపగాఁ గలుగు బుద్ధి విశేషములెల్ల నిచ్చెదన్ ; నేను వసింతు వారి కమనీయ సుహృత్కమలంబులందుఁ , జే నూనెద జ్ఞానదీపిక మహోత్కట దుస్థితిఁ బాఱద్రోలగన్. ౯ | ఎల్లప్పుడు నాయందు మనస్సుగలవారై , ప్రీతితో నన్ను భజించునట్టివారికి -- దేనిచో వారు నన్ను పొందగలరో -- అట్టి జ్ఞానయోగమును ( ఆత్మానాత్మ వివేచనాశక్తిని ) ప్రసాదించుచున్నాను . వారలకు ( అట్టి భక్తులకు ) దయజూపుట కొఱకు నేనే వారి యంతః కరణమునందు నిలిచి ప్రకాశమానమగు జ్ఞానదీపముచేత , అజ్ఞానజన్యమగు అందకారమును నశింపజేయుచున్నాను . |
అర్జున ఉవాచ| అ. పరం బ్రహ్మ పరంధామ పవిత్రం పరమం భవాన్| పురుషం శాశ్వతం దివ్య మాదిదేవమజం విభుమ్|| 10-12 అ. ఆహుస్త్వామృషయః సర్వే దేవర్షిర్నారదస్తథా| అసితో దేవలో వ్యాసః స్వయం చైవ బ్రవీషి మే|| 10-13 | అర్జును వాక్యము. కందము. పర మోత్కృష్టంబగు గతి , పరమాత్మయు , దివ్యధాముఁ బరమపురుషు గా , నిరుపమ శాశ్వతుఁ , డజుఁడని , యెఱిగించిరి నిన్ను మునులు , ఋషులు ముకుందా ! ౧౦ తేటగీతి. ఆది దేవుండ వీవని , యజుఁడ వనియు , విభుఁడవంచు , మహత్తర విశ్వరూపుఁ డనుచుఁ , జెప్పిరి మును నారదాది ఋషులు , అసితుఁడును , దేవలుండును , వ్యాసకవియు . ౧౧ | అర్జునుడు చెప్పెను. నీవు పరబ్రహ్మమవు , పరంధాముడవు ( పరమపదమవు లేక గొప్ప తేజస్స్వరూపుడవు ) , పరమపావనుడవు . నిన్ను నిత్యునిగను , ప్రకాశరూపునిగను , పరమ పురుషునిగను , ఆదిదేవునిగను , జన్మరహితునిగను , సర్వవ్యాపకునిగను , ఋషులందఱున్ను , దేవర్షి యగు నారదుడున్ను , అసితుడున్ను , దేవలుడున్ను , వేదవ్యాస మహర్షియు చెప్పుచున్నారు . స్వయముగ నీవున్ను ఆ ప్రకారమే ( నిన్ను గూర్చి ) నాకు చెప్పుచున్నావు . |
అ. సర్వమేతదృతం మన్యే యన్మాం వదసి కేశవ| న హి తే భగవన్వ్యక్తిం విదుర్దేవా న దానవాః|| 10-14 | తేటగీతి. నీవుఁ గూడను నటు వచియింతు , విపుడు చెప్పినది సత్యమని విశ్వసింతు నేను ; దివ్యమగు నీ ప్రభావమ్ముఁ దెలియలేరు , దేవదానవులైనను , దేవ దేవ ! ౧౨ | ఓ కృష్ణా 1 దేనిని నీవు నాకు చెప్పుచున్నావో అదియంతయు సత్యమని నేను తలంచుచున్నాను . ఓ భగవంతుడా ! నీయొక్క ( నిజ ) స్వరూపమును దేవతలుగాని , అసురులుగాని ఎఱుంగజాలరు కదా ! |
అ. స్వయమేవాత్మనాత్మానం వేత్థ త్వం పురుషోత్తమ| భూతభావన భూతేశ ! దేవదేవ జగత్పతే|| 10-15 | తేటగీతి. దేవ దేవ ! జగత్పతే ! నీ విభూతి భువనముల యందెటుల్ వ్యాప్తిఁ బొందు చుండు ; నీ వెఱుంగఁగ వలయుఁ గా , కేరికైన వశముఁ గాదు ; నీవే చెప్పవలయు గృష్ణ ! ౧౩ | ఓ పురుషశ్రేష్ఠుడా , సమస్తప్రాణులను సృష్టించువాడా , సకల జీవులకు నియామకుడగువాడా , దేవతలకును దేవుడైనవాడా , జగన్నాథుడా , నిన్ను నీవే యెఱుఁగుదువు ( నీ స్వరూప మితరులకు దుర్గ్రాహ్యమని భావము ) . |
వక్తుమర్హస్యశేషేణ దివ్యా హ్యాత్మవిభూతయః| యాభిర్విభూతిభిర్లోకా నిమాంస్త్వం వ్యాప్య తిష్ఠసి|| 10-16 అ. కథం విద్యామహం యోగిం స్త్వాం సదా పరిచిన్తయన్| కేషు కేషు చ భావేషు చిన్త్యోऽసి భగవన్మయా|| 10-17 అ. విస్తరేణాత్మనో యోగం విభూతిం చ జనార్దన| భూయః కథయ తృప్తిర్హి శృణ్వతో నాస్తి మేऽమృతమ్|| 10-18 | ఉత్పలమాల. నీ విభవ ప్రభావమును నే నెఱుగంగ ; వచింపు సర్వమున్ నీ వెటులే పదార్థముల నెక్కుడుగాఁ గనుపించుచుందు , వే భావనతో భజింపగ నుపాస్యుఁడవో , విపులీకరింపు ; నా నా విధి విన్ననుం దనివి నందదు , నీ యమృతంపు సూక్తులన్ . ౧౪ | కావున ఏ విభూతులచే ( మాహాత్మ్య విస్తారములచే ) నీ వీ లోకములన్నింటిని వ్యాపించియున్నావో అట్టి దివ్యములగు నీ విభూతులను సంపూర్ణముగ చెప్పుటకు నీవే తగుదువు . యోగేశ్వరా ! నే నెల్లప్పుడును ఏ ప్రకారముగ ధ్యానించుచు నిన్ను తెలిసికొనగలను ? భగవంతుడా ! ఏయే వస్తువులందు నిన్ను నేను ధ్యానింపవలెను ? ఓ కృష్ణా ! నీ యొక్క యోగమహిమను , జగల్లీలావిభూతులను , ( ధ్యానింపదగిన వస్తువులను ) సవిస్తరముగ తెలియజేయుము . ఏలయనగా నీ యొక్క అమృత వాక్యములను వినుచున్న నాకు సంతృప్తి కలుగుట లేదు . ఇంకను వినవలయునని కుతూహలము కలుగుచున్నది . |
శ్రీభగవానువాచ| అ. హన్త తే కథయిష్యామి దివ్యా హ్యాత్మవిభూతయః| ప్రాధాన్యతః కురుశ్రేష్ఠ ! నాస్త్యన్తో విస్తరస్య మే|| 10-19 | శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. అటులె కౌంతేయ ! చెప్పెద నాలకింపు మా ! విభూతుల ప్రాముఖ్యమైన వాని ; సకలమునుఁ జెప్ప సావకాశమ్ము లేదు , సాంతమున్ లేదు సర్వమ్ము సంస్మరింప . ౧౫ | శ్రీ భగవానుడు చెప్పెను. కురువంశ శ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా ! ఇప్పుడు దివ్యములైన నాయొక్క విభూతులను ( ప్రాధాన్యత ననుసరించి ముఖ్యములైన వానిని ) నీకు చెప్పెదను . ఏలయనగా - నా యొక్క విభూతి విస్తారమునకు అంతము లేదు . |
అ. అహమాత్మా గుడాకేశ ! సర్వభూతాశయస్థితః| అహమాదిశ్చ మధ్యం చ భూతానామన్త ఏవ చ|| 10-20 | తేటగీతి. ప్రాణికోటుల హృదయ నివాసి నగుచు , నధివసింతు గుడాకేశ ! యనిశమేనె ; కర్త , సంరక్షకుఁడను , సంహర్తనగుచు , నన్నిటను నాది మధ్యాంతమగుదు , నేనె . ౧౬ | ఓ అర్జునా ! సమస్త ప్రాణులయొక్క హృదయమునందున్న ప్రత్యగాత్మను నేనే అయియున్నాను .మఱియు ప్రాణులయొక్క ఆదిమధ్యాంతములున్ను( సృష్టిస్థితిలయములున్ను ) నేనే అయియున్నాను. |
అ. ఆదిత్యానామహం విష్ణు ర్జ్యోతిషాం రవిరంశుమాన్| మరీచిర్మరుతామస్మి నక్షత్రాణామహం శశీ|| 10-21 | తేటగీతి. ద్వాదశాదిత్యులను విష్ణువౌదు నేనె , తేజములయందు రవి నేనె , దివిని వెలుఁగు తారలందు శశాంకునై తనరు దేనె , యల మరీచి మరుత్తుల నగుదు నేనె . ౧౭ | నేను ఆదిత్యులలో విష్ణువనువాడను , ప్రకాశింపజేయువానిలో కిరణములు గల సూర్యుడను. మరుత్తులను దేవతలలో మరీచియనువాడను , నక్షత్రములలో చంద్రుడను అయియున్నాను . |
అ. వేదానాం సామవేదోऽస్మి దేవానామస్మి వాసవః| ఇన్ద్రియాణాం మనశ్చాస్మి భూతానామస్మి చేతనా|| 10-22 | తేటగీతి. వేదముల సామవేదంబు నౌదు నేనె , సర్వ దేవతలందు వాసవుఁడ నేనె ; యింద్రియ వితానమున మనసేనె పార్థ ! భూతచయముల నేనౌదు , చేతనమ్ము ! ౧౮ | నేను వేదములలో సామవేదమును , దేవతలలో ఇంద్రుడను , ఇంద్రియములలో మనస్సును , ప్రాణులలో చైతన్యమున్ను ( తెలివి ) అయియున్నాను . |
అ. రుద్రాణాం శఙ్కరశ్చాస్మి విత్తేశో యక్షరక్షసామ్| వసూనాం పావకశ్చాస్మి మేరుః శిఖరిణామహమ్|| 10-23 అ. పురోధసాం చ ముఖ్యం మాం విద్ధి పార్థ ! బృహస్పతిమ్| సేనానీనామహం స్కన్దః సరసామస్మి సాగరః|| 10-24 | తేటగీతి. రుద్రగణముల నే శంకరుండ పార్థ ! యక్షరాక్షసులం దలకాధిపతిని ; అష్ట వసువుల పావకుం డగుదు నేనె ; శిఖరములయందు నే మేరు శిఖర మగుదు . ౧౯ తేటగీతి. వరపురోహితులన్ బృహస్పతిని నేనె ; నేనె స్కందుండ వాహినీ నేతలందు ; నప్పులందున సాగరుండగుదు నంచు , దెలిసి కొను మీవు మదినిఁ గుంతీ తనూజ ! ౨౦ | నేను రుద్రులలో శంకరుడనువాడను , యక్షులలోను , రాక్షసులలోను కుబేరుడను , వసువులలో అగ్నియు, పర్వతములలో మేరువును అయియున్నాను . ఓ అర్జునా ! పురోహితులలో శ్రేష్ఠుడగు బృహస్పతిగా నన్నెఱుఁగుము. మఱియు నేను సేనాపతులలో కుమారస్వామియు , సరస్సులలో సముద్రమును అయియున్నాను . |
అ. మహర్షీణాం భృగురహం గిరామస్మ్యేకమక్షరమ్| యజ్ఞానాం జపయజ్ఞోऽస్మి స్థావరాణాం హిమాలయః|| 10-25 | తేటగీతి. మహిత ఋషులందు నే భృగు నౌదు పార్థ ! అక్షరంబుల నోం కార మౌదు నేను యజ్ఞముల నేను జపయజ్ఞమని తెలియుము అచలములలోన హిమవంతు నౌదు సుమ్ము ! ౨౧ | నేను మహర్షులలో భృగుమహర్షిని , వాక్కులలో ఏకాక్షరమగు ప్రణవమమను ( ఓంకారమును ) , యజ్ఞములలో జపయజ్ఞమును , స్థిరపదార్థములలో హిమాలయపర్వతమును అయియున్నాను . |
అ. అశ్వత్థః సర్వవృక్షాణాం దేవర్షీణాం చ నారదః| గన్ధర్వాణాం చిత్రరథః సిద్ధానాం కపిలో మునిః|| 10-26 | తేటగీతి. భూజములయందు నశ్వథ్థ భూజమగుదు ; ప్రథిత దేవర్షులందు నారదుఁడ నేనె ; రామ గంధర్వులన్ జిత్రరథుఁడ నేనె ; సిద్ధమునులఁ గపిలుఁడన్ ప్రసిద్ధి నేనె . ౨౨ | నేను చెట్లన్నిటియందును రావిచెట్టును , దేవర్షులలో నారదుడను , గంధర్వులలో చిత్రరథుడను , సిద్ధులలో కపిలమునీంద్రుడను అయియున్నాను . |
అ. ఉచ్చైఃశ్రవసమశ్వానాం విద్ధి మామమృతోద్భవమ్| ఐరావతం గజేన్ద్రాణాం నరాణాం చ నరాధిపమ్|| 10-27 | తేటగీతి. అమృత మథనంబునం దది యవతరించె అశ్వములను నుచ్చైశ్రవ మగుదు నేనె ; గజములందు నైరావత గజము నేనె ; నరులను నరేశ్వరుండ శంతను ప్రపౌత్ర ! ౨౩ | గుఱ్ఱములలో అమృతముతోపాటు పుట్టిన ఉచ్చైశ్రవమను గుఱ్ఱమునుగను , గొప్ప యేనుగులలో ఐరావతమను గొప్ప యేనుగునుగను , మనుష్యులలో రాజునుగను నన్ను తెలిసికొనుము . |
అ. ఆయుధానామహం వజ్రం ధేనూనామస్మి కామధుక్| ప్రజనశ్చాస్మి కన్దర్పః సర్పాణామస్మి వాసుకిః|| 10-28 | తేటగీతి. ఆయుధముల వజ్రాయుధ మగుదు నేనె ; ధేనులన్ గామధేనువు నేనె పార్థ ! సృష్టి మూలంబు కందర్పుఁ డేనె విజయ ! సర్పములయందు వాసుకిన్ సవ్యసాచి ! ౨౪ | నేను ఆయుధములలో వజ్రాయుధమును , పాడియావులలో కామధేనువును , ప్రజల ( ధర్మబద్ధమగు ) యుత్పత్తికి కారణభూతుడైన మన్మథుడను , సర్పములలో వాసుకియు అయియున్నాను . |
అ. అనన్తశ్చాస్మి నాగానాం వరుణో యాదసామహమ్| పితౄణామర్యమా చాస్మి యమః సంయమతామహమ్|| 10-29 | తేటగీతి. నాగములయందు నేనె యనంతు నగుదు ; సలిల దేవుల వరుణుఁడన్ దెలియుమయ్య ; పితరులను నర్యముండని పిలువఁబడుదు ; నిగ్రహంబున జముఁడన నేనె పార్థ ! ౨౫ | నేను నాగులలో అనంతుడను , జలదేవతలలో వరుణుడను , పితృదేవతలలో అర్యమయు , నియమించువారిలో యముడను అయియున్నాను . |
అ. ప్రహ్లాదశ్చాస్మి దైత్యానాం కాలః కలయతామహమ్| మృగాణాం చ మృగేన్ద్రోऽహం వైనతేయశ్చ పక్షిణామ్|| 10-30 | తేటగీతి. అతుల ప్రహ్లాదుఁడన్ దితి సుతులలోన ; నాయువు గణించు వారల నౌదుఁ గాలు ; మృగ గణంబుల సింహేంద్ర మేనె పార్థ ! పక్షులన్ గరుత్మంతునై పరగు దేనె . ౨౬ | నేను అసురులలో ప్రహ్లాదుడను , లెక్కపెట్టువారిలో కాలమును , మృగములలో మృగరాజగు సింహమును , పక్షులలో గరుత్మంతుడను అయియున్నాను . |
అ. పవనః పవతామస్మి రామః శస్త్రభృతామహమ్| ఝషాణాం మకరశ్చాస్మి స్రోతసామస్మి జాహ్నవీ|| 10-31 | తేటగీతి. పావన మొనర్చు వారలఁ బవను నేనె ; శస్త్రధరులందు శ్రీరామచంద్రు నేనె ; జంతువుల మకరంబు నంచెంతురు నను ; నదులయందు నే జాహ్నవీ నదిని పార్థ ! ౨౭ | నేను పవిత్ర మొనర్చువానిలో ( లేక వేగవంతులలో ) వాయువును , ఆయుధమును ధరించినవారిలో శ్రీరామచంద్రుడను , చేపలలో మొసలిని , నదులలో గంగానదిని అయియున్నాను . |
అ. సర్గాణామాదిరన్తశ్చ మధ్యం చైవాహమర్జున| అధ్యాత్మవిద్యా విద్యానాం వాదః ప్రవదతామహమ్|| 10-32 | తేటగీతి. ఆది మధ్యాంతములు సృష్టియందు నేనె ; విద్యలన్నిట నే బ్రహ్మ విద్య నగుదు ; విషయ నిర్ణయమం దుద్భవించు వాద కలన మెల్లను నే , నంచుఁ దెలియుమయ్య ! ౨౮ | ఓ అర్జునా ! సృష్టులయొక్క ఆదిమధ్యాంతములు ( ఉత్పత్తి , స్థితి , లయములు ) నేనే అయియున్నాను . మఱియు విద్యలలో అధ్యాత్మవిద్యయు , వాదించువారిలో ( రాగద్వేషరహితముగ , తత్త్వనిశ్చయము కొఱకు చేయబడు ) వాదమును నేనై యున్నాను . |
అ. అక్షరాణామకారోऽస్మి ద్వన్ద్వః సామాసికస్య చ| అహమేవాక్షయః కాలో ధాతాహం విశ్వతోముఖః|| 10-33 | తేటగీతి. అల ' అ ' కారంబు నే వర్ణములను పార్థ ! ద్వంద్వమౌదు సమాసంబులందు నేను ; అక్షయంబగు కాలంబు నగుదు నేను ; చేతనంబులకున్ సర్వధాత నేనె . ౨౯ | నేను అక్షరములలో ' అ ' కారమును , సమాసములలో ద్వంద్వ సమాసమును అయియున్నాను . మఱియు నాశము లేని కాలమును ( కాలమునకు కాలమైనట్టి పరమేశ్వరుడను ) , సర్వత్ర ముఖములుగల కర్మఫలప్రదాతయును , ( లేక విరాట్స్వరూపుడగు బ్రహ్మదేవుడను ) నేనే అయియున్నాను . |
అ. మృత్యుః సర్వహరశ్చాహ ముద్భవశ్చ భవిష్యతామ్| కీర్తిః శ్రీర్వాక్చ నారీణాం స్మృతిర్మేధా ధృతిః క్షమా|| 10-34 | తేటగీతి. జీవకోటుల మృత్యువై చెలఁగు దేనె ; భవితముల కెల్ల హేతువు నగుదు నేనె ; స్త్రీజనంబుల యందుఁ గీర్తి యును ధృతియు శ్రీ , స్మృతియు , వాక్కు మేధలై చెలఁగు దేనె . ౩౦ | సమస్తమును సంహరించునట్టి మృత్యువును , ఇకముందు ఉత్పత్తి కాగల సమస్తముయొక్క పుట్టుకయు నేనే అయియున్నాను . మఱియు స్త్రీలలోగల కీర్తి , సంపద , వాక్కు , స్మృతిజ్ఞానము , ధారణాశక్తిగల బుద్ధి , ధైర్యము , ఓర్పు , అను ఈ ఏడుగుణములున్ను నేనే అయియున్నాను . |
అ. బృహత్సామ తథా సామ్నాం గాయత్రీ ఛన్దసామహమ్| మాసానాం మార్గశీర్షోऽహ మృతూనాం కుసుమాకరః|| 10-35 | తేటగీతి. సామముల యందు నే బృహత్సామ మౌదు ; ఛందముల యందు గాయత్రి ఛంద మేనె ; మాసముల యందు మృగశిర మాస మేను ; ఋతువులందు వసంత మేనే కిరీటి ! ౩౧ | సామవేదగానములలో బృహత్సామమును , ఛందస్సులలో గాయత్రియు , మాసములలో మార్గశిరమాసమును , ఋతువులలో వసంతఋతువును నేనై యున్నాను . |
అ. ద్యూతం ఛలయతామస్మి తేజస్తేజస్వినామహమ్| జయోऽస్మి వ్యవసాయోऽస్మి సత్త్వం సత్త్వవతామహమ్|| 10-36 | తేటగీతి. జూదరులయందు జూదంబు నౌదు నేనె ; తేజమూర్తులయం దుండు తేజ మేనె ; జయము నందెడి వారల జయము నేనె ; బలుల బలమౌదు నే కృషీవలుల కృషియు . ౩౨ | వంచక వ్యాపారములలో నేను జూదమును అయియున్నాను . మఱియు నేను తేజోవంతులయొక్క తేజస్సును ( ప్రభావము ) , ( జయించువారలయొక్క ) జయమును , ( ప్రయత్నశీలురయొక్క ) ప్రయత్నమును , ( సాత్త్వికులయొక్క ) సత్త్వగుణమును అయియున్నాను . |
అ. వృష్ణీనాం వాసుదేవోऽస్మి పాణ్డవానాం ధనఞ్జయః| మునీనామప్యహం వ్యాసః కవీనాముశనా కవిః|| 10-37 | తేటగీతి. యాదవుల వాసుదేవుండ నౌదు నేనె ; పాండు నందనుల ధనంజయుండ నేనె ; మునుల వ్యాసుండ నేనౌదు వినుము పార్థ ! కవులలో నుశనాకవి నవుదు పార్థ ! ౩౩ | నేను వృష్ణివంశీయులలో వసుదేవుని పుత్రుడగు వాసుదేవుడను ( శ్రీకృష్ణుడను ) , పాండవులలో అర్జునుడను , మునులలో వేదవ్యాస మునీంద్రుడను , కవులలో శుక్రాచార్యుడను అయియున్నాను . |
అ. దణ్డో దమయతామస్మి నీతిరస్మి జిగీషతామ్| మౌనం చైవాస్మి గుహ్యానాం జ్ఞానం జ్ఞానవతామహమ్|| 10-38 | తేటగీతి. నర పతు లొనర్చు దమన దండంబు నేనె ; యల జిగీషుల నీతియు నగుదు నేనె ; గోప్యములయందు మౌన నిగూఢ మేనె ; జ్ఞానవంతుల జ్ఞానంబు నేనె పార్థ ! ౩౪ | నేను దండించువారియొక్క దండనమును ( శిక్షయు ) , జయింప నిచ్చగలవారియొక్క ( జయోపాయమగు ) నీతియు , అయియున్నాను . మఱియు రహస్యములలో మౌనమును , జ్ఞానవంతులలో జ్ఞానమును నేనై యున్నాను . |
అ. యచ్చాపి సర్వభూతానాం బీజం తదహమర్జున ! | న తదస్తి వినా యత్స్యా న్మయా భూతం చరాచరమ్|| 10-39 | తేటగీతి. ఈ జగత్తునకున్ సర్వబీజమేనె ; నేను లేని పదార్థ మెందైన లేదు ; నా విభూతికి యవధి యంతములు లేవు ; కౢప్తముగఁ జెప్పితిని నీకుఁ గొంత గొంత . ౩౫ | ఓ అర్జునా ! సమస్త ప్రాణికోట్లకు ఏదిమూలకారణమైయున్నదో అదియు నేనే అయియున్నాను . ( వెయ్యేల ) స్థావరజంగమాత్మకమైన వస్తువేదియు నన్ను వినాగా లేనేలేదు ( నాకంటె వేఱుగ లేదు ) . |
అ. నాన్తోऽస్తి మమ దివ్యానాం విభూతీనాం పరన్తప| ఏష తూద్దేశతః ప్రోక్తో విభూతేర్విస్తరో మయా|| 10-40 అ. యద్యద్విభూతిమత్సత్త్వం శ్రీమదూర్జితమేవ వా| తత్తదేవావగచ్ఛ త్వం మమ తేజోంऽశసమ్భవమ్|| 10-41 | కందము. ఎచ్చట శ్రీయు , విభూతియు , ముచ్చట నుత్సాహ గరిమ , మురిపెము గ నెదో యచ్చట మదీయ తేజము హెచ్చుగఁ గానంగఁ గలుగు దీవు కిరీటీ ! ౩౬ | ఓ అర్జునా ! నా యొక్క దివ్యములైన విభూతులకు అంతము లేదు . అయినను కొన్నిటిని సంక్షేపముగ నిట వివరించి చెప్పితిని . ( ఈ ప్రపంచమున ) ఐశ్వర్యయుక్త మైనదియు , కాంతివంతమైనదియు ( నిర్మలమైనదియు ) , ఉత్సాహముతో గూడినదియు ( శక్తివంతమైనదియు ) నగు వస్తువు లేక ప్రాణి ఏది యేది కలదో అది యది నా తేజస్సుయొక్క అంశమువలన కలిగినదానినిగనే నీ వెఱుఁగుము . |
అ. అథవా బహునైతేన కిం జ్ఞాతేన తవార్జున| విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్న మేకాంశేన స్థితో జగత్|| 10-42 | కందము. అకలంక విభూతినిఁ గనఁ దికమకపడి వినఁగ నేలఁ , ద్రిదివంబులు నే సకల చరాచర జగములు నొకకళచే సంగ్రహించి యుంటిఁ గిరీటీ ! ౩౭ | అర్జునా ! లేక విస్తారమైన ఈ ( విభూతి ) జ్ఞానముచే నీ కేమి ప్రయోజనము ? నేనీ జగత్తునంతను ఒక్క అంశముచేతనే వ్యాపించియున్నాను ( అని తెలిసికొనుము ) . |
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే విభూతియోగో నామ దశమోऽధ్యాయః|| 10 || | ఓం తత్ సత్ శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి చే యనువదింపబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణి యందలి శ్రీ విభూతి యోగము అను దశమ తరంగము సంపూర్ణం. శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మార్పణ మస్తు. | ఇది ఉపనిషత్ప్రతిపాదితమును , బ్రహ్మనిద్యయు , యోగ శాస్త్రమును , శ్రీ కృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు విభూతి యోగమను పదియవ అధ్యాయము సంపూర్ణము. ఓమ్ తత్ సత్ |
Thursday, October 29, 2009
శ్రీ విభూతి యోగము
Monday, October 26, 2009
రాజవిద్యా రాజగుహ్య యోగము
శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు) | శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952) |
గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979) |
---|---|---|
శ్రీభగవానువాచ| అనుష్టుప్. ఇదం తు తే గుహ్యతమం ప్రవక్ష్యామ్యనసూయవే| జ్ఞానం విజ్ఞానసహితం యజ్జ్ఞాత్వా మోక్ష్యసేऽశుభాత్|| 9-1 |
శ్రీ భగవానుల వాక్యము. కందము. పరమ రహస్య మ్మిది యెరిగింతును నీకు , పార్థ ! యిది తెలిసినచో, పరిపూర్ణ శుభములందుచుఁ , దిరిగిక జన్మంబు లేని తెన్ను గనఁగనౌ . ౧ |
శ్రీ భగవంతుడు చెప్పెను. ( ఓ అర్జునా ! ) దేనిని తెలిసికొనినచో అశుభ రూపమగు ఈ సంసారబంధమునుండి నీవు విడివడుదువో అట్టి అతిరహస్యమైన , అనుభవజ్ఞానసహితమైన ఈ బ్రహ్మజ్ఞానమును అసూయలేనివాడవగు నీకు లెస్సగా జెప్పుచున్నాను ( వినుము ) . |
అనుష్టుప్. రాజవిద్యా రాజగుహ్యం పవిత్రమిదముత్తమమ్| ప్రత్యక్షావగమం ధర్మ్యం సుసుఖం కర్తుమవ్యయమ్|| 9-2 |
తేటగీతి. అనుసరింపఁగ సులభమైనను రహస్య రాజమియ్యది ; విద్యల రాజమౌచు , నవ్యయంబును , విహిత ధర్మార్థదమ్ముఁ గాంచ నగును , ముంజేతి కంకణము భంగి . ౨ |
ఈ బ్రహ్మజ్ఞానము విద్యలలోకెల్ల శ్రేష్ఠమైనదియు , రహస్యములలోకెల్ల అతిరహస్యమైనదియు , ధర్మయుక్తమైనదియు , ప్రత్యక్షముగ తెలియదగినదియు , అనుష్ఠించుటకు మిగుల సులభమైనదియు , నాశరహితమైనదియు అయియున్నది . |
అ. అశ్రద్దధానాః పురుషా ధర్మస్యాస్య పరన్తప| అప్రాప్య మాం నివర్తన్తే మృత్యుసంసారవర్త్మని|| 9-3 |
తేటగీతి. ఇట్టి విజ్ఞాననమును మూఢుఁ డెఱుగ లేక , నన్నుఁ గన నేఱఁ డెన్ని జన్మములనైనఁ ; గుమ్మరావమ్ము సారెపై దిమ్మఁ దిరిగి , చచ్చి పుట్టును , చర్విత చర్వణముగ . ౩ |
ఓ అర్జునా ! ఈ ( ఆత్మజ్ఞానమను ) ధర్మమునందు శ్రద్ధలేనట్టి మనుజులు నన్ను పొందనివారై మృత్యురూపమైన సంసారమార్గమునందే మఱలుచున్నారు ( తిరుగు చున్నారు లేక నిక్కముగ వర్తించుచున్నారు ) . |
అ. మయా తతమిదం సర్వం జగదవ్యక్తమూర్తినా| మత్స్థాని సర్వభూతాని న చాహం తేష్వవస్థితః|| 9-4 |
చంపకమాల. సకల చరాచరంబులఁ బ్రసారితమై , నిబిడీకృతంబు మా మకమగు సత్త్వమంచెఱుఁగుమా ! సకలంబును నా స్వరూపమే , ప్రకృతి వశంబు నాకగు పరంతప ! నేను రవంతయేని దా నికి వశమై మెలంగ , నిది నిక్కము, నీవు గ్రహింప జెప్పితిన్. ౪ |
ఈ సమస్త ప్రపంచము అవ్యక్త రూపుడనగు నాచే వ్యాపింపబడి యున్నది . సమస్త ప్రాణికోట్లు నాయందున్నవి . నేను వానియందుండుట లేదు . ( నాకవి ఆధారములు కావు . ) |
అ. న చ మత్స్థాని భూతాని పశ్య మే యోగమైశ్వరమ్| భూతభృన్న చ భూతస్థో మమాత్మా భూతభావనః|| 9-5 |
కందము. నా దివ్య సత్త్వ సంపద లాధారముఁ గాదు , మఱియు నాధేయముగా లేదీ భూతచయము లా పాదించెడు కితవ భావ బలిమియె సుమ్మా ! ౫ |
ప్రాణికోట్లు నాయందుండునవియు కావు . ఈశ్వర సంబంధమగు నా యీ యోగమహిమను జూడుము . నా యాత్మ ( స్వరూపము ) ప్రాణికోట్ల నుత్పన్నమొనర్చునదియు , భరించునదియు నైనను ఆ ప్రాణులయం దుండుట లేదు . ( వాని నాధారముగ జేసికొని యుండునది కాదు ) . |
అ. యథాకాశస్థితో నిత్యం వాయుః సర్వత్రగో మహాన్| తథా సర్వాణి భూతాని మత్స్థానీత్యుపధారయ|| 9-6 అ. సర్వభూతాని కౌన్తేయ ప్రకృతిం యాన్తి మామికామ్| కల్పక్షయే పునస్తాని కల్పాదౌ విసృజామ్యహమ్|| 9-7 |
|ఉత్పలమాల. వ్యోమమునందు గాలి యెటులుండి దిగంతము లెల్ల నిండునో , యేమియు నంటకుండు నటు , లీమహి నేను ధరింతు సృష్టినిన్ , బ్రామి , నశింపఁ జేసి , మఱలన్ సృజియింతు , ననారతంబు ; క ల్పామిత సంఖ్య నిట్టు లనయంబునుఁ జర్విత చర్వణమ్ము గా. ౬ |
ఏ ప్రకారముగ అంతటను సంచరించునదియు , గొప్పదియు నగువాయు వెల్లప్పుడును ఆకాశమునందున్నదో , ఆ ప్రకారమే సమస్త ప్రాణికోట్లున్ను నాయందున్నవని తెలిసికొనుము . అర్జునా ! సమస్త ప్రాణికోట్లు ప్రళయకాలమున నాప్రకృతిని ( మాయను ) జేరి అందు అణగియుండును . తిరిగి సృష్టికాలమున వానిని నేను సృజించుచుందును . |
అ. ప్రకృతిం స్వామవష్టభ్య విసృజామి పునః పునః| భూతగ్రామమిమం కృత్స్న మవశం ప్రకృతేర్వశాత్|| 9-8 |
కందము. ప్రకృతికి వశమై , భూత ప్రకరంబులు జననమంది , లయ మొందెడు ; మా మక మాయా ప్రకృతి బలం బకలంకము ; భూత తతి తదాధీనమ్మౌ. ౭ |
ప్రకృతికి ( మాయకు లేక స్వకీయకర్మకు ) అధీనమై యుండుటవలన అస్వతంత్రమైనట్టి ఈ సమస్త ప్రాణిసముదాయమును నేను స్వకీయప్రకృతిని అవలంబించి మఱల మఱల సృష్టించుచున్నాను . |
అ. న చ మాం తాని కర్మాణి నిబధ్నన్తి ధనఞ్జయ| ఉదాసీనవదాసీన మసక్తం తేషు కర్మసు|| 9-9 |
కందము. ఈ మూడు కర్మలం దెటు నేమాత్రము నాకు స్పృహ జనింపక నుందున్ ; ఈ మాయ కర్మ లెవ్వియుఁ జే ముట్టఁగ లేవు దరినిఁ జేరి కిరీటీ ! ౮ |
ఓ అర్జునా ! ( ఆ ప్రకారము జీవులను సృష్టించిన వాడనైనను ) ఆ సృష్ట్యాది కర్మలయందు తగులుకొననివాడనై సాక్షీభూతుడుగ నుండునట్టి నన్ను ఆ కర్మలెవ్వియు బంధింప నేరవు . |
అ. మయాధ్యక్షేణ ప్రకృతిః సూయతే సచరాచరమ్| హేతునానేన కౌన్తేయ ! జగద్విపరివర్తతే|| 9-10 |
తేటగీతి. నిర్వికారుడనయ్యు , నా సర్వసాక్షి తత్త్వమే హేతువై జగద్వలయ మెల్ల మోహితంబయి యజ్ఞానమున మునుంగు , ప్రకృతి వశమౌచు నిట్లు నిరంతరంబు . ౯ |
ఓ అర్జునా ! అధ్యక్షుడనై ( సాక్షిమాత్రుడనై ) యున్న నాచేత ప్రకృతి చరాచర ప్రపంచము నంతను సృజించుచున్నది . ఈకారణముచేతనే జగత్తు ప్రవర్తించుచున్నది . |
అ. అవజానన్తి మాం మూఢా మానుషీం తనుమాశ్రితమ్| పరం భావమజానన్తో మమ భూతమహేశ్వరమ్|| 9-11 |
కందము. నా దివ్య తత్త్వ మెఱుఁగఁగ రా , దీమూఢాళి కింత ప్రల్లదులై , యా పాదింత్రు నాకుఁ దనువుల్ , వాదించుచు , బుద్ధి జాడ్య వశవర్తనులై . ౧౦ |
నాయొక్క పరమతత్త్వమునుఎఱుగని అవివేకులు సర్వభూత మహేశ్వరుడను , ( లోకసంరక్షణార్థము ) మనుష్యదేహమును ఆశ్రయించినవాడనునగు నన్ను అవమానించుచున్నారు ( అలక్ష్యము చేయుచున్నారు ) . |
అ. మోఘాశా మోఘకర్మాణో మోఘజ్ఞానా విచేతసః| రాక్షసీమాసురీం చైవ ప్రకృతిం మోహినీం శ్రితాః|| 9-12 |
తేటగీతి. దైవ సంబంధమైన స్వభావ మంది , నాశరహితుని భూతాధి నాథు నన్నుఁ , జిత్త మేకాగ్రముగను భజింత్రు సతము , నా మపాత్ములె ప్రియతము లవుదు రయ్య ! ౧౧ |
( అట్టివారు ) వ్యర్థములైన ఆశలుగలవారును , వ్యర్థములైన కర్మలు గలవారును , వ్యర్థమైన జ్ఞానముగలవారును , బుద్ధిహీనులును ( అగుచు ) రాక్షస సంబంధమైనదియు , అసురసంబంధమైనదియునగు స్వభావమునే ఆశ్రయించుచున్నారు . |
అ. మహాత్మానస్తు మాం పార్థ ! దైవీం ప్రకృతిమాశ్రితాః| భజన్త్యనన్యమనసో జ్ఞాత్వా భూతాదిమవ్యయమ్|| 9-13 అ. సతతం కీర్తయన్తో మాం యతన్తశ్చ దృఢవ్రతాః| నమస్యన్తశ్చ మాం భక్త్యా నిత్యయుక్తా ఉపాసతే|| 9-14 |
చంపకమాల. నిరతముఁ గీర్తనల్ సలిపి , నృత్య మొనర్చి , మృదంగ తాళ సం భరితలయల్ సెలంగ , నియమాది యుపాసనలన్ దరించి , కొం దఱు భజియింతు రెప్పుడు నితః పరమెందు గనంగలేక ; న న్నరసి ముదంబుఁ గాంతురు మనమ్మున , భక్తి ప్రభావ యుక్తులై . ౧౨ |
ఓ అర్జునా ! మహాత్ములైతే దైవీప్రకృతిని ( దేవసంబంధమైన స్వభావమును ) ఆశ్రయించినవారలై , నన్ను సమస్తప్రాణులకును ఆదికారణునిగను , నాశరహితునిగను ఎఱిఁగి వేఱొకదానియందు మనస్సునుంచనివారలై నన్నే సేవించుచున్నారు . వారు ( పైనదెల్పిన దైవీప్రకృతి గలవారు ) ఎల్లప్పుడు నన్ను గూర్చి కీర్తించుచు , దృఢవ్రతనిష్ఠులై ప్రయత్నించుచు , భక్తితో నమస్కరించుచు , సదా నాయందు చిత్తముంచినవారలై నన్ను సేవించుచున్నారు . |
అ. జ్ఞానయజ్ఞేన చాప్యన్యే యజన్తో మాముపాసతే| ఏకత్వేన పృథక్త్వేన బహుధా విశ్వతోముఖమ్|| 9-15 |
ఉత్పలమాల. కొందఱు జ్ఞానయజ్ఞమునఁ గొల్తురు పార్థ ! సతమ్ము నన్ను ; సం క్రందన దేవతాళికిని నాకును భేద మెఱుంగకుండఁ గా కొందఱు పూజసల్పుదురు ; కొందఱు నన్ను ననంత రూపునిన్ గందురు , సర్వ దేవతలఁ గా భజియింపుచు వ్యష్టి దృష్టితోన్ . ౧౩ |
మఱికొందఱు జ్ఞానయజ్ఞముచే పూజించుచున్నవారై ( తానే బ్రహ్మమను ) అద్వైతభావముతోను , ఇంక కొందఱు ( బ్రహ్మమే వివిధ దేవతాది రూపమున నున్నది . ఆ దేవతలలో నే నొకదానిని సేవించు చున్నానను ) ద్వైతభావముతోను , ఇట్లనేక విధములుగ ( లేక వివిధరూపముల ) నన్ను ఉపాసించుచున్నారు . |
అ. అహం క్రతురహం యజ్ఞః స్వధాహమహమౌషధమ్| మన్త్రోऽహమహమేవాజ్య మహమగ్నిరహం హుతమ్|| 9-16 |
తేటగీతి. యజ్ఞ సత్కృతులేనె , స్వధాన్న మేనె , ప్రాణులు భుజించు నన్న రూపమ్ము నేనె , పితరులకు దేవతలకు సంప్రీతి నొసఁగు మంత్రములు నేనె యజ్ఞకర్మలఁ , గిరీటి ! ౧౪ |
( అగ్ని ష్టోమాది రూప ) క్రతువు నేనే , యజ్ఞము నేనే , పితృదేవతల కిచ్చు అన్నము నేనే , ఔషధము నేనే , మంత్రము నేనే , హవిస్సు నేనే , అగ్ని నేనే , హోమకర్మమున్ను నేనే అయియున్నాను . |
అ. పితాహమస్య జగతో మాతా ధాతా పితామహః| వేద్యం పవిత్రమోంకార ఋక్సామ యజురేవ చ|| 9-17 |
తేటగీతి. యజనములయందు నాజ్యంబు నగుదు నేనె , అనలమును నేనె , హుతచర్య నగుదు నేనె , జగతిఁ దలిదండ్రి దాతను నగుదు నేనె , ఋగ్యజుస్సామ మోంకార మేనె , పార్థ ! ౧౫ |
ఈ జగత్తునకు నేనే తండ్రిని , తల్లిని , సంరక్షకుడను , ( లేక , కర్మఫలప్రదాతను ) , తాతను ; మఱియు తెలిసికొనదగిన వస్తువును , పావన పదార్థమును , ఓం కారమును , ఋగ్వేద , యజుర్వేద , సామవేదములను అయియున్నాను . |
అ. గతిర్భర్తా ప్రభుః సాక్షీ నివాసః శరణం సుహృత్| ప్రభవః ప్రలయః స్థానం నిధానం బీజమవ్యయమ్|| 9-18 |
తేటగీతి. కర్మఫలమును , భర్త , జగత్తునకును ఫ్రభుఁడనై , సర్వసాక్షినై , పరగు దేనె ; సర్వజీవులకున్ నివాసంబు నేనె , ఆర్త జనముల రక్షకుఁడగుదు నేనె . ౧౬ తేటగీతి. ఫల రహిత సుహృన్మిత్రునై నిలుతు నేనె , ప్రభ వలయములు , సృష్టి మూలమును నేనె ; నిధియు నిక్షేప బీజమన్నిటికి నేనె ; నాశరహితంబు సత్త్వ మెన్నంగ నేనె . ౧౭ |
పరమ లక్ష్యమును , భరించువాడును , ప్రభువును , ప్రాణుల నివాసమును , శరణమందదగినవాడును , హితమొనర్చువాడును , సృష్టిస్థితిలయకర్తయు , నిక్షేపమును , నాశరహితమైనబీజమును , ( మూలకారణమును ) నేనే అయియున్నాను . |
అ. తపామ్యహమహం వర్షం నిగృహ్ణామ్యుత్సృజామి చ| అమృతం చైవ మృత్యుశ్చ సదసచ్చాహమర్జున ! || 9-19 |
తేటగీతి. ఇలను నినురూపమునఁ దపియింతు నేనె , సలిలము గ్రహించి విడతు వర్షముల గూర్తు ; నమృతమును నేనె , మృత్యువు నగుదు నేనె ; ధరణి సత్తు నసత్తు నై తనరు దేనె . ౧౮ |
ఓ అర్జునా ! నేను ( సూర్యకిరణములచే ) తపింపజేయుచున్నాను . మఱియు వర్షమును కురిపించుచున్నాను . వర్షమును నిలుపుదల చేయుచున్నాను . మరణరాహిత్యమున్ను ( మోక్షమున్ను ) , మరణమును నేనే . అట్లే సద్వస్తువున్ను అసద్వస్తువున్ను నేనే ( అయి యున్నాను ) . |
ఇంద్రవజ్ర. త్రైవిద్యా మాం సోమపాః పూతపాపా యజ్ఞైరిష్ట్వా స్వర్గతిం ప్రార్థయన్తే| తే పుణ్యమాసాద్య సురేన్ద్రలోక- మశ్నన్తి దివ్యాన్దివి దేవభోగాన్|| 9-20 ఉపజాతి. తే తం భుక్త్వా స్వర్గలోకం విశాలం క్షీణే పుణ్యే మర్త్యలోకం విశన్తి| ఏవం త్రయీధర్మమను ప్రపన్నా గతాగతం కామకామా లభన్తే|| 9-21 |
ఉత్పలమాల. వేదవిదుల్ మఖంబులను విశ్రుత సోమరసామృతంబు నా స్వాద మొనర్చి , పూతులయి , స్వర్గమునన్ నివసించి , పుణ్య సం పాదన లేశముల్ దరుగ వత్తురు , చర్విత తర్వణంబు లౌ గాదె , యనారతం బిటులఁ గాముకులౌ సుజనాళి కెప్పుడున్ . ౧౯ |
మూడు వేదముల నధ్యయనము చేసినవారును , కర్మకాండను సకామభావముతో నాచరించువారును , సోమపానము గావించినవారును , పాపకల్మషము తొలగినవారునగు మనుజులు యజ్ఞములచే నన్ను పూజించి స్వర్గము కొఱకై ప్రార్ధించుచున్నారు . వారు ( మరణానంతరము ) పుణ్యఫలమగు దేవేంద్రలోకమును బొంది , అట్టి స్వర్గమందు దివ్యములగు దేవభోగముల ననుభవించుచున్నారు . వారు ( అట్టి స్వర్గాభిలాషులు ) విశాలమగు స్వర్గలోకము ననుభవించి పుణ్యము క్షయింప తిరిగి మనుష్యలోకమున జన్మించుచున్నారు . ఈ ప్రకారముగ ( సకామముగ ) వేదోక్తకర్మమును అనుష్ఠించునట్టి ఆ భోగాభిలాషులు రాకపోకడలను ( జననమరణములను ) పొందుచున్నారు . |
అ. అనన్యాశ్చిన్తయన్తో మాం యే జనాః పర్యుపాసతే| తేషాం నిత్యాభియుక్తానాం యోగక్షేమం వహామ్యహమ్|| 9-22 |
ఉత్పలమాల. నన్నె యనన్య చింత మననం బొనరించు , మదీయ భక్తులన్ గన్నుల రెప్పలై యెపుడుఁ గాచుచు నుందును , చెంతనుండి , య భ్యున్నతిఁ గూర్చుచున్ , నిరతమున్ సకలార్థము లేనె యిత్తు నం చెన్నుము ; నా ప్రతిజ్ఞ యిది సిద్ధము , నీ వెఱుగంగఁ జెప్పితిన్. ౨౦ |
ఎవరు ఇతరభావములు లేనివారై నన్నుగూర్చి చింతించుచు ఎడతెగక ధ్యానించుచున్నారో , ఎల్లప్పుడు నాయందే నిష్ఠగల్గియుండు అట్టివారియొక్క యోగక్షేమములను నేను వహించుచున్నాను . |
అ. యేऽప్యన్యదేవతా భక్తా యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాః| తేऽపి మామేవ కౌన్తేయ యజన్త్యవిధిపూర్వకమ్|| 9-23 |
ఆటవెలది. అన్య దేవతలను నారాధన మొనర్చు భక్తి యుక్తులైన వారుఁ గూడ , నన్నెఁ జుమ్ము కొలుచు చున్నార , లజ్ఞాన భావమంది నిక్కువమ్ము పార్థ ! ౨౧ |
ఓ అర్జునా ! ఎవరు ఇతరదేవతల యెడల భక్తి గలవారై శ్రద్ధతో గూడి వారి నారాధించుచున్నారో , వారున్ను నన్నే అవిధిపూర్వకముగ ( క్రమముతప్పి ) ఆరాధించుచున్న వారగుదురు . |
అ. అహం హి సర్వయజ్ఞానాం భోక్తా చ ప్రభురేవ చ| న తు మామభిజానన్తి తత్త్వేనాతశ్చ్యవన్తి తే|| 9-24 |
తేటగీతి. సర్వ యజ్ఞ భోక్తను నేనె , స్వామి నేనె ; నన్ను నీ రీతిఁ దెలియకున్నారు వీరు ; నన్నెఱుంగని కారణాంతరము వలన , సుగతి నెఱుంగని ప్రచ్యుతి స్రుక్కువారు . ౨౨ |
ఏలయనగా , సమస్త యజ్ఞములకు భోక్తను , ప్రభువు ( యజమానుడు )ను నేనే అయియున్నాను . అట్టి నన్ను వారు యథార్థముగ తెలిసికొనుట లేదు . ఇందువలన జారిపోవుచున్నారు ( పునర్జన్మను బొందుచున్నారు ) . |
అ. యాన్తి దేవవ్రతా దేవాన్ పితౄన్యాన్తి పితృవ్రతాః| భూతాని యాన్తి భూతేజ్యా యాన్తి మద్యాజినోऽపి మామ్|| 9-25 |
చంపకమాల. పితరుల , క్షుద్రదేవతలఁ , బీన్గు పిశాచ గణంబు లన్య దే వతల భజించు వారలకు , వారె కనంబడి , ప్రీతి గూర్తు ; ర చ్యుతు ననుఁ బూజఁ జేసెడి మహోదయు లెన్నగ నన్నె పొంది , శా శ్వత పథమందు నుందు రనిశంబు , పరంతప ! చింత గానకన్. ౨౩ |
దేవతల నారాధించువారు దేవతలను , పితృదేవతల నారాధించువారు పితృదేవతలను , భూతముల నారాధించువారు భూతములను , నన్నారాధించువారు నన్నును పొందుచున్నారు . |
అ. పత్రం పుష్పం ఫలం తోయం యో మే భక్త్యా ప్రయచ్ఛతి| తదహం భక్త్యుపహృత మశ్నామి ప్రయతాత్మనః|| 9-26 |
కందము. పత్ర ఫల పుష్ప తోయము లాత్రముతో భక్త తతి సమర్పించిన , యా పత్ర ఫల పుష్ప తోయము లాత్రముతో స్వీకరింతు , నర్జున ! ప్రీతిన్ . ౨౪ |
ఎవడు నాకు భక్తితో ఆకునుగాని , పువ్వునుగాని , పండునుగాని , జలమునుగాని సమర్పించుచున్నాడో అట్టి పరిశుద్ధాంతఃకరణునియొక్క ఆ పత్రపుష్పాదులను నేను ( ప్రీతితో ) ఆరగించుచున్నాను ( అనుభవించుచున్నాను ) . |
అ. యత్కరోషి యదశ్నాసి యజ్జుహోషి దదాసి యత్| యత్తపస్యసి కౌన్తేయ ! తత్కురుష్వ మదర్పణమ్|| 9-27 |
కందము. ఎది సలిపిన , నెది తిన్నను , నెది విన్నను , మరియు దాన మెది చేసినఁ , గ న్నది విన్నది తిన్నది నె మ్మదిలో నన్నెన్నుచున్ సమర్పింపవలెన్ . ౨౫ |
ఓ అర్జునా ! నీ వేదిచేసినను , తినినను , హోమమొనర్చినను , దానము చేసినను , తపస్సు చేసినను , దానిని నా కర్పింపుము . |
అ. శుభాశుభఫలైరేవం మోక్ష్యసే కర్మబన్ధనైః| సంన్యాసయోగయుక్తాత్మా విముక్తో మాముపైష్యసి|| 9-28 |
తేటగీతి. శుభము నశుభము లేని యీ చొప్పు నఱసి , కర్మ లొనరింప నంటవు కర్మ బంధ ములు , పరంతప ! నిష్కామముననుఁ గర్మఁ జేయు మెప్పుడు నీవు , నన్ జేరగలవు . ౨౬ |
ఈ ప్రకారముగ ' కర్మసమర్పణ ' యోగముతో గూడినవాడవై పుణ్యపాపములు ఫలములుగాగల కర్మబంధములనుండి నీవు విడువబడగలవు . అట్లు విడువబడినవాడవై నన్ను పొందగలవు . |
అ. సమోऽహం సర్వభూతేషు న మే ద్వేష్యోऽస్తి న ప్రియః| యే భజన్తి తు మాం భక్త్యా మయి తే తేషు చాప్యహమ్|| 9-29 |
ఉత్పలమాల. నాకు సమానదృష్టినిఁ గనంబడు భూత చయమ్ము లెల్ల , ద్వే షైక సరాగ భావముల చందము లేదు , మదీయ రూపమే లోకము లెల్లఁ గావున ; విలోలత నన్ భజియించు వానికిన్ నాకును భేదమేమియుఁ గనంబడకుండెద , మొక్క రూపునన్. ౨౭ |
నేను సమస్త ప్రాణులందును సమముగా నుండువాడను . నాకొకడు ద్వేషింపదగినవాడుగాని , మఱియొకడు ఇష్టుడుగాని ఎవడును లేడు . ఎవరు నన్ను భక్తితో సేవించుదురో వారు నాయందును , నేను వారియందును ఉందుము . |
అ. అపి చేత్సుదురాచారో భజతే మామనన్యభాక్| సాధురేవ స మన్తవ్యః సమ్యగ్వ్యవసితో హి సః|| 9-30 అ. క్షిప్రం భవతి ధర్మాత్మా శశ్వచ్ఛాన్తిం నిగచ్ఛతి| కౌన్తేయ ! ప్రతిజానీహి న మే భక్తః ప్రణశ్యతి|| 9-31 |
ఉత్పలమాల. పాపము లాచరించి , పిదపన్ దెలివొంది , గతంబునందు సం తాపమునొంది , నన్నె సతతంబు భజించి , యనన్యభక్తి నా ప్రాపునుఁ గోరు భక్తతతి పావనులంచు నుతించి , చాటు ; మే సై పను నాదు భక్తుల విషాదమటంచు ప్రతిజ్ఞ సేయుమా ! ౨౮ |
మిక్కిలి దురాచారముగలవాడైనప్పటికిని అనన్యభక్తిగలవాడై ఇతరమగు దేనియందును భక్తినుంచక ( ఆశ్రయింపక ) , నన్ను భజించునేని , అతడు సత్పురుషుడనియే ( శ్రేష్ఠుడనియే ) తలంపబడదగినవాడు . ఏలయనగా అతడు స్థిరమైన ( ఉత్తమ ) మనోనిశ్చయము గలవాడు . అతడు ( నన్నాశ్రయించిన పాపాత్ముడు ) శీఘ్రముగ ధర్మబుద్ధి గలవాడగుచున్నాడు . మఱియు శాశ్వతమైన శాంతిని పొందుచున్నాడు . ఓ అర్జునా ! ' నా భక్తుడు చెడడు ' అని ప్రతిజ్ఞ చేయుము . |
అ. మాం హి పార్థ వ్యపాశ్రిత్య యేऽపి స్యుః పాపయోనయః| స్త్రియో వైశ్యాస్తథా శూద్రా స్తేऽపి యాన్తి పరాం గతిమ్|| 9-32 అ. కిం పునర్బ్రాహ్మణాః పుణ్యా భక్తా రాజర్షయస్తథా||| |
తేటగీతి. స్త్రీలు వైశ్య శూద్రులు నీచ జీవులయిన నన్న నన్య భక్తినిఁ గొల్వ నన్నుఁ గందు ; రన్నచో , బ్రహ్మవేత్తల నెన్నవలెనె , సద్గతిన్ గూర్చి వేరేల సన్నుతింప ? ౨౯|| |
ఓ అర్జునా ! ఎవరు పాపజన్మము ( నీచజన్మము ) గలవారై యుందురో , వారును , స్త్రీలును , వైశ్యులును , అట్లే శూద్రులును నన్నాశ్రయించి సర్వోత్తమపదవిని ( మోక్షమును ) నిశ్చయముగ పొందుచున్నారు . ఇక పుణ్యాత్ములగు బ్రాహ్మణుల విషయమునను , భక్తులగు రాజర్షుల విషయమునను మఱల చెప్పనేల ? ( భగవదాశ్రయముచే వారున్ను తప్పక ముక్తినొందుదురని భావము ) . |
అనిత్యమసుఖం లోక మిమం ప్రాప్య భజస్వ మామ్|| 9-33 |
కందము. క్షణ భంగురమును , దుఃఖద మును నగు సంసారమందు మునుఁగుచుఁ దేలన్ దనువుల నొందగ నేలా ? అనయమ్ము ననున్ భజింప నారట ముడుగున్ . ౩౦ |
కావున అశాశ్వతమై , సుఖరహితమైనట్టి ఈ లోకమును పొందియున్న నీవు నన్ను భజింపుము . |
అ. మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు| మామేవైష్యసి యుక్త్వైవ మాత్మానం మత్పరాయణః|| 9-34 |
ఉత్పలమాల. నన్ను మనంబునందు మననం బొనరింపుము , భక్తి యుక్తులన్ నన్నె సతంబు గొల్చి , యజనంబులు సల్పుము , నీ నమస్కృతుల్ నన్నె తలంచి చేయుము , కనంబడు భూతచయమ్ములెల్ల నే నున్న స్వరూపమే యని , మహోద్గతి నేనె యటంచు నెంచుమా ! ౩౧ |
నా యందే మనస్సు కలవాడవును , నాభక్తుడవును , నన్నే పూజించువాడవును అగుము . నన్నే నమస్కరింపుము . ఈ ప్రకారముగ చిత్తము నాయందే నిలిపి నన్నే పరమగతిగ నెన్నుకొన్నవాడవై తుదకు నన్నే పొందగలవు . |
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే రాజవిద్యారాజగుహ్యయోగో నామ నవమోऽధ్యాయః|| 9 || |
ఓమ్ తత్ సత్ ఇట్లు శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీ విశ్వనాథ శాస్త్రిచే అనువదింపఁబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణి యందు శ్రీ రాజ విద్యా రాజగుహ్య యోగమను నవమ తరంగము సంపూర్ణము. శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మార్పణమస్తు. |
ఇది ఉపనిషత్ప్రతిపాదితమును , బ్రహ్మవిద్యయు , యోగశాస్త్రమును , శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు రాజవిద్యా రాజగుహ్యయోగమను తొమ్మిదవ అధ్యాయము సంపూర్ణము. ఓమ్ తత్ సత్. |
Labels:
గీతామకరందము,
శ్రీ గీతామృత తరంగిణి,
శ్రీ మద్భగవద్గీత
Tuesday, October 20, 2009
అక్షర పరబ్రహ్మ యోగము
శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు) | శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952) | గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979) |
---|---|---|
అర్జున ఉవాచ| అ. కిం తద్ బ్రహ్మ కిమధ్యాత్మం కిం కర్మ పురుషోత్తమ| అధిభూతం చ కిం ప్రోక్త మధిదైవం కిముచ్యతే|| 8-1 అనుష్టుప్ అధియజ్ఞః కథం కోऽత్ర దేహేऽస్మిన్మధుసూదన| ప్రయాణకాలే చ కథం జ్ఞేయోऽసి నియతాత్మభిః|| 8-2 | అర్జును వాక్యము. తేటగీతి. మాధవా ! బ్రహ్మ మధ్యాత్మమౌ న దేమి ? కర్మయన నేమి ? యధి భూత మర్మమేమి ? దేహమున నధియజ్ఞ మదేమొ , దేహ పాతమున నిన్నెటులఁ గనువాఁడొ , తెలియఁ బలుకు మధిదైవ మననేమొ , సలలితముగ .౧ | అర్జును డడిగెను. పురుష శ్రేష్ఠుడవగు ఓ కృష్ణా ! ఆ బ్రహ్మ మేది ? అధ్యాత్మ మెయ్యది ? కర్మమనగా నేమి ? అధిభూతమని ఏది చెప్పబడినది ? అధిదైవమని దేనిని చెప్పుదురు ? ఈ దేహమందు అధియజ్ఞు డెవడు ? అతనిని తెలుసుకొనుట ఎట్లు ? ప్రాణప్రయాణ సమయమందు నియమితచిత్తులచే నీ వెట్లు తెలిసికొనబడగలవు ? |
శ్రీభగవానువాచ| అ. అక్షరం బ్రహ్మ పరమం స్వభావోऽధ్యాత్మముచ్యతే| భూతభావోద్భవకరో విసర్గః కర్మసంజ్ఞితః|| 8-3 | శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. బ్రహ్మ మన నాత్మ యక్షర భావమౌను , జీవభావమ్ము నధ్యాత్మగా వచింత్రు , భూతకోటుల సృష్టికి హేతువైన యల విసర్గయే కర్మ యంచనగఁ బరగు . ౨ | శ్రీ భగవానుడు చెప్పుచున్నాడు. సర్వోత్తమమైన ( నిరతిశయమైన ) నాశరహితమైనదే బ్రహ్మమనబడును . ప్రత్యగాత్మ భావము అధ్యాత్మమని చెప్పబడును . ప్రాణికోట్లకు ఉత్పత్తిని గలుగజేయు ( యజ్ఞాదిరూపమగు ) త్యాగపూర్వకమైన క్రియ కర్మమను పేరు కలిగియున్నది . |
అనుష్టుప్. అధిభూతం క్షరో భావః పురుషశ్చాధిదైవతమ్| అధియజ్ఞోऽహమేవాత్ర దేహే దేహభృతాం వర|| 8-4 | తేటగీతి. తెలియు మధిభూతమనఁ బుట్టుకలును , నాశ నమ్ముఁ గల వస్తుతతి యంచు నమ్ముమయ్య ; పురుషుఁడది దైవమని , దేహములను సకల యజ్ఞములఁ బ్రీతినొందు వాఁడగుదు నేను . ౩ | దేహధారులలో శ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా ! నశించు పదార్థము అధిభూత మనబడును. విరాట్పురుషుడు లేక హిరణ్యగర్భుడే అధిదైవతమనబడును . ఈ దేహమందు నేనే ( పరమాత్మయే ) అధియజ్ఞుడనబడును. |
అ. అన్తకాలే చ మామేవ స్మరన్ముక్త్వా కలేవరమ్| యః ప్రయాతి స మద్భావం యాతి నాస్త్యత్ర సంశయః|| 8-5 | తేటగీతి. మరణ కాలమ్మునన్ గూడ మఱువకుండ నన్ను స్మరియించు నెవ్వాడొ నన్నెఁ జేరు , శాశ్వతానంద సుస్థిర స్వాంత మంది ; సందియము లేదు , నిక్కమ్ము సవ్యసాచి ! ౪ | ఎవడు మరణకాలమందుకూడ నన్నే స్మరించుచు శరీరమును విడిచిపోవుచున్నాడో , అతడు నాస్వరూపమును పొందుచున్నాడు . ఇట సంశయమేమియును లేదు . |
అ. యం యం వాపి స్మరన్భావం త్యజత్యన్తే కలేవరమ్| తం తమేవైతి కౌన్తేయ సదా తద్భావభావితః|| 8-6 | మత్తేభము. తను వున్నప్పుడుఁ , బోవునప్పుడెటులన్ ధ్యానించు భావంబు నం దనువౌ జన్మలఁ గాంచుచుందు రెపుడున్ స్వాంతమ్ములన్ గామ్యముల్ గనునందాక , పునః పునాగమముగా కర్మాను బంధమ్ములై , వెనువెంటన్ జను నీచయోనుల గతిన్ వెన్నాడుచున్ ఫల్గునా ! ౫ | అర్జునా ! ఎవడు మరణకాలమున ఏయే భావమును ( లేక రూపమును ) చింతించుచు దేహము వీడునో వాడట్టి భావముయొక్క స్మరణచే గలిగిన సంస్కారము గలిగియుండుట వలన ఆ యా రూపమునే పొందుచున్నాడు . |
అ. తస్మాత్సర్వేషు కాలేషు మామనుస్మర యుధ్య చ| మయ్యర్పితమనోబుద్ధి ర్మామేవైష్యస్యసంశయః|| 8-7 | తేటగీతి. పార్థ ! నీ మనోబుద్ధు లర్పణముఁ జేసి , సర్వ కాలమ్ములన్ నన్నె సంస్మరించి , ధర్మ యుద్ధమ్ముఁ జేయు , మాదటను వాసు దేవున నె పొందెదవు , సందియము లేదు. ౬ | కాబట్టి ఎల్లకాలములందును నన్ను స్మరించుచు ( నీ స్వధర్మమగు ) యుద్ధమునుగూడ చేయుము . ఈ ప్రకారముగ నాయందు సమర్పింపబడిన మనోబుద్ధులు గలవాడవైనచో నీవు నన్నే పొందగలవు . ఇట సంశయము లేదు . |
అ. అభ్యాసయోగయుక్తేన చేతసా నాన్యగామినా| పరమం పురుషం దివ్యం యాతి పార్థానుచిన్తయన్|| 8-8 | తేటగీతి. ఇతర విషయమ్ములకు మనం బేగకుండ , ధ్యాననిష్ఠా గరిష్ఠుఁడౌ మౌనివరుఁడు , పరమ పురుషు పరంజ్యోతి నిరుపమాన మైన జ్ఞాన సంపూర్ణుఁడౌ వాని గనును . ౭ | ఓ అర్జునా ! అభ్యాసమను యోగముతో గూడినదియు , ఇతర విషయములపైకి పోనిదియునగు మనస్సుచేత , అప్రాకృతుడైన ( లేక స్వయంప్రకాశ స్వరూపుడైన ) సర్వోత్తముడగు పరమపురుషుని మరల మరల స్మరించుచు మనుజుడు అతనినే పొందుచున్నాడు . |
ఉపజాతి. కవిం పురాణమనుశాసితార- మణోరణీయంసమనుస్మరేద్యః| సర్వస్య ధాతారమచిన్త్యరూప- మాదిత్యవర్ణం తమసః పరస్తాత్|| 8-9 ఉపజాతి. ప్రయాణకాలే మనసాऽచలేన భక్త్యా యుక్తో యోగబలేన చైవ| భ్రువోర్మధ్యే ప్రాణమావేశ్య సమ్యక్ సతం పరం పురుషముపైతి దివ్యమ్|| 8-10 | ఉత్పలమాల. నన్ను జగన్నియంతను , సనాతను , సత్కవి , నింద్రియాళికిన్ గన్నులకున్ మనంబునకుఁ గానగరాని యచింత్యరూపునిన్ , సన్నుత సర్వదాతను , నిశాపర దివ్య రవి ఫ్రభాసు , భ క్తి న్ని రతాశ్రయుండయి , గతించిన యప్డు స్మరింపనయ్యెడున్. ౮ తేటగీతి. మరణ కాలమ్మునందు సమాధి యోగ యుక్తుఁడై , భక్తి ప్రాణవాయువుల నెల్ల భ్రూసమమ్మున నిలిపి , సంపూర్ణమనము నం దలంచెడువాఁడు , నన్నొందు , నిజము . ౯ | ఎవడు భక్తితో గూడుకొనినవాడై అంత్యకాలమునందు యోగబలముచే ( ధ్యానాభ్యాస సంస్కారబలముచే ) ప్రాణవాయువును భ్రూమధ్యమున ( కనుబొమ్మలనడుమ ) బాగుగ నిలిపి , ఆ పిదప సర్వజ్ఞుడును , పురాణపురుషుడును , జగన్నియామకుడును , అణువుకంటెను మిగుల సూక్ష్మమైనవాడును , సకలప్రపంచమునకు ఆధారభూతుడును ( సంరక్షకుడును ) , చింతింప నలవికాని స్వరూపము గలవాడును , సూర్యుని కాంతి వంటి కాంతిగలవాడును ( స్వయంప్రకాశ స్వరూపుడును ) , అజ్ఞానాంధకారమునకు ఆవలనుండువాడు నగు పరమాత్మను నిశ్చలమనస్సుచే ఎడతెగక చింతించునో అతడు దివ్యరూపుడైన సర్వోత్తముడగు ఆ పరమాత్మనే పొందుచున్నాడు ., |
ఉపజాతి. యదక్షరం వేదవిదో వదన్తి విశన్తి యద్యతయో వీతరాగాః| యదిచ్ఛన్తో బ్రహ్మచర్యం చరన్తి తత్తే పదం సంగ్రహేణ ప్రవక్ష్యే|| 8-11 | తేటగీతి. వేదవిదు లక్షరంబని వినుతిఁ జేయు దురు , జితేంద్రియు లెద్ది పొందుదురు , బ్రహ్మ చారు లెదియొంద జతనమ్ము సలుపుచుందు , రా పథంబునుఁ దెలిపెద , నాలకింపు . ౧౦ | వేదవేత్తలు దేనిని నాశరహితమైనదానినిగ జెప్పుచున్నారో , రాగరహితుడగు ( కోరికలు నశించిన ) యత్మశీలురు ( జితేంద్రియులు ) ఎద్దానియందు ప్రవేశించుచున్నారో , దేనిని అభిలషించుచు జనులు బ్రహ్మచర్యము ననుష్ఠించుచున్నరో , అట్టి ( పరమాత్మ ) పదమునుగూర్చి నీకు సంక్షేపముగ జెప్పెదను . |
అ. సర్వద్వారాణి సంయమ్య మనో హృది నిరుధ్య చ| మూధ్న్యా|ర్ధాయాత్మనః ప్రాణ మాస్థితో యోగధారణామ్|| 8-12 అ. ఓమిత్యేకాక్షరం బ్రహ్మ వ్యాహరన్మామనుస్మరన్| యః ప్రయాతి త్యజన్దేహం స యాతి పరమాం గతిమ్|| 8-13|| | కందము. విజితేంద్రియుఁడై హృదయాం బుజమందునె మనసు నిలిపి , మూర్ధమునందున్ నిజప్రాణానిలమును న క్కజముగ బంధించి , యోగగతికిఁ జరించున్. ౧౧ కందము. ఓ మిత్యే కాక్షరమును నీమమున ననున్ స్మరించి , నిర్గమ మొందన్ , మామకమౌ సుస్థిరమగు ధామమ్మునుఁ జేరునతఁడు , తథ్యము పార్థా ! ౧౨ | ఎవడు ఇంద్రియద్వారము లన్నిటిని బాగుగ అరికట్టి , మనస్సును హృదయమందు ( ఆత్మయందు ) లెస్సగా స్థాపించి , శిరస్సునందు ( బ్రహ్మరంధ్రమందు ) ప్రాణవాయువును ఉంచి , ఆత్మనుగూర్చిన ఏకాగ్రచింతనము ( యోగధారణ ) గలవాడై పరబ్రహ్మమునకు వాచకమైన ' ఓమ్ ' అను అక్షరమును ఉచ్ఛరించుచు నన్ను ఎడతెగక చింతించుచు శరీరమును వదలునో అతడు సర్వోత్తమస్థానమును ( మోక్షమును ) బొందుచున్నాడు . |
అ. అనన్యచేతాః సతతం యో మాం స్మరతి నిత్యశః| తస్యాహం సులభః పార్థ ! నిత్యయుక్తస్య యోగినః|| 8-14 | కందము. ఏకాగ్ర చిత్తగతుఁడై యే కాలమునందు నన్ స్మరింపుచునుండున్ , ఏకైక నిరత భక్తున కే , కైవస మొందుచుందు , నిటు సులభుఁడనై. ౧౩ | ఓ అర్జునా ! ఎవడు అనన్యచిత్తుడై నన్నుగూర్చి ప్రతిదినము నిరంతరము స్మరించుచుండునో అట్టి నిరంతరధ్యానపరులకు నేను సులభముగ పొందబడువాడనై యున్నాను. |
అ. మాముపేత్య పునర్జన్మ దుఃఖాలయమశాశ్వతమ్| నాప్నువన్తి మహాత్మానః సంసిద్ధిం పరమాం గతాః|| 8-15 | తేటగీతి. నను భజించుచు , నా పథమ్మును గమించు నా మహాత్ములు దుఃఖమెందైనఁ గనరు ; చావు పుట్టుక నొందు సంసార వార్ధి నుత్తరింతురు , తిరిగి రాకుందు రెపుడు . ౧౪ | సర్వోత్తమమైన మోక్షమును పొందిన మహాత్ములు నన్ను పొందినవారై మరల - దుఃఖనిలయమై అనిత్యమైనట్టి - జన్మను ఎన్నటికిని పొందనేరరు . |
అ. ఆబ్రహ్మభువనాల్లోకాః పునరావర్తినోऽర్జున| మాముపేత్య తు కౌన్తేయ ! పునర్జన్మ న విద్యతే|| 8-16 | తేటగీతి. బ్రహ్మలోకమ్ము మొదలు స్వర్గమ్ము వరకు సకలముల్ పుట్టి మఱల నాశమ్ములగును ; దివ్యమౌ నా పథంబు నొందిన నరుండు , తిరిగి పుట్టుకఁ జావులఁ దెలియఁ బోడు . ౧౫ | ఓ అర్జునా ! బ్రహ్మలోకమువఱకుగల లోకములన్నియు తిరిగివచ్చెడి స్వభావము కలవి ( అనగా వానిని పొందినవారు మరల జన్మ మెత్తవలసియే వచ్చుదురు ) . నన్ను పొందినవారికో మరల జన్మయే లేదు . |
అ. సహస్రయుగపర్యన్త మహర్యద్ బ్రహ్మణో విదుః| రాత్రిం యుగసహస్రాన్తాం తేऽహోరాత్రవిదో జనాః|| 8-17 | తేటగీతి. వేయి యుగములు పగలును , రేయియటులె వేయి యుగములు ; బ్రహ్మకు రేయి , పగలు ; పగట ప్రభవించి , రాత్రి యా ప్రకృతి యడగుఁ జర్వితము సృష్టి యిట్టుల సంచరించు . ౧౬ | ఏ జనులు బ్రహ్మదేవునియొక్క పగటిని వేయి యగముల పరిమితిగలదానిగను , అట్లే రాత్రిని వేయియుగముల పరిమితిగలదానిగను ఎఱుగుదురో , అట్టివారు రాత్రింబగళ్ళయొక్క తత్త్వమును బాగుగ నెఱింగిన వారగుదురు . |
అ. అవ్యక్తాద్ వ్యక్తయః సర్వాః ప్రభవన్త్యహరాగమే| రాత్ర్యాగమే ప్రలీయన్తే తత్రైవావ్యక్తసంజ్ఞకే|| 8-18 అ. భూతగ్రామః స ఏవాయం భూత్వా భూత్వా ప్రలీయతే| రాత్ర్యాగమేऽవశః పార్థ ! ప్రభవత్యహరాగమే|| 8-19 | తేటగీతి. పూర్వకల్పమ్ము నందున్న భూతచయము బ్రహ్మదేవు సుషుప్తి కాలమ్మునందు లయము నొందుచు , మఱలను ప్రభవమొందు బ్రహ్మదేవు ప్రబోధ కాలమ్మునందు . ౧౭ | బ్రహ్మ దేవుని పగలు ప్రారంభమగునపుడు అవ్యక్తము ( ప్రకృతి ) నుండి సమస్త చరాచరవస్తువులు పుట్టుచున్నవి . మరల రాత్రి ప్రారంభమగునపుడు ఆ అవ్యక్తమునందే లీనమగుచున్నవి. ఓ అర్జునా ! ఆ యీ ( పూర్వకల్ప మందలి ) ప్రాణి సమూహమే కర్మపరాధీనమై పుట్టిపుట్టి ( బ్రహ్మదేవుని ) రాత్రియొక్క ప్రారంభమున ( మరల ) విలయమొందుచున్నది . తిరిగి ( బ్రహ్మదేవుని ) పగటియొక్క ప్రారంభమున పుట్టుచున్నది . |
అ.పరస్తస్మాత్తు భావోऽన్యోऽ వ్యక్తోऽవ్యక్తాత్సనాతనః| యః స సర్వేషు భూతేషు నశ్యత్సు న వినశ్యతి|| 8-20 అ. అవ్యక్తోऽక్షర ఇత్యుక్త స్తమాహుః పరమాం గతిమ్| యం ప్రాప్య న నివర్తన్తే తద్ధామ పరమం మమ|| 8-21 అ. పురుషః స పరః పార్థ ! భక్త్యా లభ్యస్త్వనన్యయా| యస్యాన్తఃస్థాని భూతాని యేన సర్వమిదం తతమ్|| 8-22|| | చంపకమాల. ఎది సతతమ్మున న్నిలుచు , నెయ్యది యేప్రళయంబు లందునన్ అదియె సనాతనమ్మయిన యవ్యయ భావ మటంచెఱుంగుమా ! సదమల మక్షరంబగుచు , శాశ్వతమైన , మదీయ ధామ మ య్యది , లభియింప రారు , తిరుగాడగఁ బుట్టుక చావు లందగన్ . ౧౮ సీ. ఎవ్వాని సంకల్పమే జగంబులకెల్ల , ప్రభవ కారణమౌచుఁ బరగుచుండు ; నెవ్వాని కనుచూపు నెల్ల లోకములఁ గ ల్యాణమై , సంపద లలము కొనును ; యెవ్వాడు కనుమూసి పవ్వళించిన తోడ , ప్రళయంబులై జగంబులు నశించు ; నెవ్వాని క్రీడకై యీ రేడు జగములు , పూచెండుల విధానఁ దోచుచుండు ; ఆటవెలది. నా మహాత్మునిఁ గన నలవికా దెవ్వరి ; కితర సాధనముల నెన్నియైనఁ , ద్రికరణముల నెపుడు , స్థిరమైన యేకాంత భక్తివలనె , పట్టు వడును , పార్థ ! ౧౯ | ఏ పరమాత్మ వస్తువు ఆ అవ్యక్తము ( ప్రకృతి ) కంటె వేరైనదియు , ఉత్తమమైనదియు , ఇంద్రియములకు వ్యక్తము కానిదియు , పురాతనమైనదియునగునో , అయ్యది సమస్త ప్రాణికోట్లు నశించినను నశించకయే యుండును . ఏ పరమాత్మ ( ఇంద్రియములకు ) అగోచరుడనియు , నాశరహితుడనియు చెప్పబడెనో , అతనినే సర్వోత్తమమైన ప్రాప్యస్థానముగా వేదవేత్తలు చెప్పుచున్నారు . దేనిని పొందినచో మరల ( వెనుకకు తిరిగి ఈ సంసారమున ) జన్మింపరో , అదియే నాయొక్క శ్రేష్ఠమైన స్థానము ( స్వరూపము ) అయియున్నది . ఓ అర్జునా ! ఎవనియం దీప్రాణికోట్లన్నియు నివసించుచున్నవో , ఎవనిచే ఈ సమస్త జగత్తున్ను వ్యాపింపబడియున్నదో , అట్టి పరమపురుషుడు ( పరమాత్మ ) అనన్యమగు ( అచంచలమగు ) భక్తి చేతనే పొందబడగలడు . |
అ. యత్ర కాలే త్వనావృత్తి మావృత్తిం చైవ యోగినః| ప్రయాతా యాన్తి తం కాలం వక్ష్యామి భరతర్షభ|| 8-23 | ఆటవెలది. మరణించు పిదప నెవ రే స్థిర చరమగు లోకములనుఁ జేరి కొనెదరో , యెఱిగింతు ధనంజయ ! విను పరమ రహస్యమ్ము కాలపరిమితి నెల్లన్ . ౨0 | భరతకుల శ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా ! ఏ కాలమందు ( లేక , ఏ మార్గమందు ) ( శరీరమును విడిచి ) వెడలిన యోగులు మరల తిరిగిరారో ( జన్మము నొందరో ) , ఏ కాలమందు వెడలిన యోగులు మరల తిరిగి వచ్చుదురో ( జన్మించుదురో ) , ఆ యా కాల విశేషములను చెప్పుచున్నాను . |
అ. అగ్నిర్జోతిరహః శుక్లః షణ్మాసా ఉత్తరాయణమ్| తత్ర ప్రయాతా గచ్ఛన్తి బ్రహ్మ బ్రహ్మవిదో జనాః|| 8-24 | తేటగీతి. ఆరుమాసమ్ము లౌ నుత్త రాయణమ్ము , శుక్ల పక్ష మగ్నిర్జ్యోతి చొప్పుగనుచు , మరణ మొందిన జ్ఞానులు తిరిగిరారు , బ్రహ్మ కల్పాంతమున బ్రహ్మ భావమంది . ౨౧ | అగ్ని , ప్రకాశము , పగలు , శుక్లపక్షము , ఆఱు నెలలుగల ఉత్తరాయణము , ఏ మార్గమందుగలవో , ఆ మార్గమున వెడలిన బ్రహ్మవేత్తలగు జనులు బ్రహ్మమునే పొందుచున్నారు . |
అ. ధూమో రాత్రిస్తథా కృష్ణః షణ్మాసా దక్షిణాయనమ్| తత్ర చాన్ద్రమసం జ్యోతి ర్యోగీ ప్రాప్య నివర్తతే|| 8-25 | తేటగీతి. ఆరు మాసమ్ము లౌ దక్షిణాయనమ్ము కృష్ణ పక్షమ్ము ; ధూమ రాత్రిని గతించు యోగివర్యులు , చంద్రలోకోన్నతిఁ గని తిరిగి వత్తురు , పుణ్యమ్ము తరుగఁ గానె . ౨౨ | పొగ , రాత్రి , కృష్ణపక్షము , ఆఱునెలలుగల ధక్షిణాయనము ఏ మార్గమునగలవో ఆ మార్గమున ( వెడలిన ) సకామకర్మయోగి చంద్రసంబంధమైన ప్రకాశమునుబొంది మఱల వెనుకకు వచ్చుచున్నాడు ( తిరిగి జన్మించుచున్నాడు ) . |
అ. శుక్లకృష్ణే గతీ హ్యేతే జగతః శాశ్వతే మతే| ఏకయా యాత్యనావృత్తి మన్యయావర్తతే పునః|| 8-26 అ. నైతే సృతీ పార్థ జాన న్యోగీ ముహ్యతి కశ్చన| తస్మాత్సర్వేషు కాలేషు యోగయుక్తో భవార్జున|| 8-27 | ఉత్పలమాల. దారులు రెండిటిన్ దెలియు ధన్యులు మోహము నందకుండ , సం సార పరీత దుఃఖపు సానువులన్ జరియింపఁ బోవ , రా ధీరులు జ్ఞానభాస్కర సదృక్తపనీయులు గాన , పార్థ ! యా తీరునె , నీవు యోగ నిరతిం గనుచుండుము , సర్వకాలమున్ . ౨౩ | ఈ శుక్ల కృష్ణమార్గములు రెండును జగత్తునందు శాశ్వతముగ నుండునవిగ తలంపబడుచున్నవి . అందు మొదటిదానిచే జన్మరాహిత్యమును , రెండవ దానిచే మరల జన్మమును యోగి పొందుచున్నాడు . ఓ అర్జునా ! ఈ రెండుమార్గములను ఎఱుఁగునట్టియోగి యెవడును ఇక మోహమును బొందడు . కాబట్టి నీ వెల్లకాలమందును ( దైవ ) యోగయుక్తుడవు కమ్ము . |
ఇంద్రవజ్ర. వేదేషు యజ్ఞేషు తపఃసు చైవ దానేషు యత్పుణ్యఫలం ప్రదిష్టమ్| అత్యేతి తత్సర్వమిదం విదిత్వా యోగీ పరం స్థానముపైతి చాద్యమ్|| 8-28 | ఉత్పలమాల. వేదములన్ పఠించిన , వివేకము యజ్ఞతపంబులంది , సం పాదితమైన సత్ఫలముఁ , బావన తీర్థములందు దాన ధ ర్మాది ప్రపూత కర్మల ఫలంబుల పుణ్యమతిక్రమించి , య య్యాది కవీంద్రు బ్రహ్మ పథమందెడు యోగివరుండు , ఫల్గునా ! ౨౪ | యోగియైనవాడు దీనిని ( ఈ అధ్యాయమున చెప్పబడిన అక్షరపరబ్రహ్మతత్త్వము మున్నగువానిని ) ఎఱిఁగి వేదములందును , యజ్ఞములందును , దానములందును , తపస్సులందును ఏపుణ్యఫలము చెప్పబడియున్నదో , దానినంతను అతిక్రమించుచున్నాడు . ( దానిని మించిన పుణ్యఫలమును పొందుచున్నాడు ) . మఱియు అనాదియగు సర్వోత్తమ ( బ్రహ్మ ) స్థానమును బొందుచున్నాడు . |
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే అక్షరబ్రహ్మయోగో నామాష్టమోऽధ్యాయః|| 8 || | ఓం తత్ సత్ శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రిచే యనువదింపబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణి యందలి శ్రీ అక్షర పరబ్రహ్మ యోగము అను అష్టమ తరంగము సంపూర్ణం . శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మార్పణమస్తు. | ఇది ఉపనిషత్ప్రతిపాదితమును , బ్రహ్మవిద్యయు , యోగ శాస్త్రమును , శ్రీ కృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు అక్షర పరబ్రహ్మ యోగమను ఎనిమిదవ అధ్యాయము సంపూర్ణము . ఓమ్ తత్ సత్. |
Monday, October 19, 2009
జ్ఞానవిజ్ఞాన యోగము
శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు) | శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952) | గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979) |
---|---|---|
శ్రీభగవానువాచ| అ. మయ్యాసక్తమనాః పార్థ ! యోగం యుఞ్జన్మదాశ్రయః| అసంశయం సమగ్రం మాం యథా జ్ఞాస్యసి తచ్ఛృణు|| 7-1 | శ్రీభగవానుల వాక్యము. ఉత్పలమాల. నన్ను సతంబు నీ మనమునన్ భజియించెడు నీకు , సందియం బెన్నఁగ లేని చందము , మదీయ విభూతి మహత్త్వ సత్త్వ సం పన్న బలోద్ధితమ్ముల ప్రభావము , నిండు మనంబుతో వినన్ , నన్ను సమగ్రమున్ దెలియు నట్టులఁ జెప్పెద , నాలకింపవే. ౧ | శ్రీ భగవంతుడు చెప్పెను. ఓ అర్జునా ! నాయందాసక్తి గల మనస్సు గలిగి నన్నే ఆశ్రయించి యోగము నాచరించుచు నిస్సందేహముగ సంపూర్ణముగ నన్నెట్లు తెలిసికొనగలవో దానిని ( ఆ పద్ధతిని ) చెప్పెదను వినుము. |
అనుష్టుప్. జ్ఞానం తేऽహం సవిజ్ఞాన మిదం వక్ష్యామ్యశేషతః| యజ్జ్ఞాత్వా నేహ భూయోऽన్యద్ జ్జ్ఞాతవ్యమవశిష్యతే|| 7-2 | కందము. ఇది తెలియ , నిహము నందిక నెది తెలియఁగఁ దగిన జ్ఞాన మేదియుఁ గనరా ; దిది , స్వానుభవ జ్ఞానము విదిత మ్మొనరింతుఁ బార్థ ! విజ్ఞానంబున్. ౨ | దేనిని తెలిసికొనినచో మరల యీ ప్రపంచమున తెలిసికొనదగినది మరియొకటి మిగిలియుండదో అట్టి అనుభవసహితమగు జ్ఞానమును సంపూర్ణముగ నీకు జెప్పెదను. |
అనుష్టుప్. మనుష్యాణాం సహస్రేషు కశ్చిద్యతతి సిద్ధయే| యతతామపి సిద్ధానాం కశ్చిన్మాం వేత్తి తత్త్వతః|| 7-3 | ఉత్పలమాల. వేనకు వేల నొక్కఁడు గవేషణసేయఁ బ్రయత్న మూను ; వి జ్ఞానము నొందువారల నొకండగు వేల సమగ్రమైన సు జ్ఞానమునన్ ననున్ దెలియు , సాంద్రమనంబున సత్త్వశుద్ధి సం ధానముఁ జేసి ; వాఁడె , కడుధన్యుఁడగున్ జగమందు నందఱన్. ౩ | అనేకవేలమంది మనుజులలో ఏ ఒకానొకడో మోక్షసిద్ధికై యత్నించుచున్నాడు. అట్లు యత్నించువారైన అనేకమందిలో ఏ ఒకానొకడు మాత్రమే నన్ను వాస్తవముగ తెలిసికొనగల్గుచున్నాడు. |
అ. భూమిరాపోऽనలో వాయుః ఖం మనో బుద్ధిరేవ చ| అహంకార ఇతీయం మే భిన్నా ప్రకృతిరష్టధా|| 7-4 | తేటగీతి. పంచభూత మాత్రమ్ము లంచితముగ , మనసు , బుద్ధి , యహంకార మను నెనిమిది ; ప్రకృతి విధములు నామాయ పాండవేయ ! బంధహేతు లివియె , ప్రపంచ మందు ౪ | భూమి , జలము , అగ్ని , వాయువు , ఆకాశము , మనస్సు , బుద్ధి , అహంకారము - అని ఈ ప్రకారముగ ఎనిమిది విధములుగ నా యీ ప్రకృతి ( మాయ ) విభజింపబడినది. |
అ. అపరేయమితస్త్వన్యాం ప్రకృతిం విద్ధి మే పరామ్| జీవభూతాం మహాబాహో ! యయేదం ధార్యతే జగత్|| 7-5 | కందము. ఇవి గాక జీవభూతం బవు పరమోత్కృష్టమైన ప్రకృతిఁ దెలియుమా ! భువనము లెల్ల ధరించుచు , నవగతమై భూతచయములందుఁ జరించున్ . ౫ | గొప్పబాహువులుగల ఓ అర్జునా ! ఈ ( అపరా ) ప్రకృతి చాల అల్పమైనది . దీనికంటె వేఱైనదియు , ఈజగత్తునంతను ధరించునదియు , జీవరూపమైనదియు నగు మఱియొక ప్రకృతిని ( పరాప్రకృతిని ) శ్రేష్ఠమైనదిగా నెఱుంగుము . |
అ. ఏతద్యోనీని భూతాని సర్వాణీత్యుపధారయ| అహం కృత్స్నస్య జగతః ప్రభవః ప్రలయస్తథా|| 7-6 | తేటగీతి. ఈ పరాపర ప్రకృతులే యెల్ల భూత తతి సముద్భవ కారణాంతములగును ; నా యధీనములివి , జగన్నాథుఁడ నయి , ప్రభవ లయముల కారణ ప్రదుఁడ నౌదు. ౬ | ( జడ , చేతనములగు ) సమస్త భూతములున్ను యీ రెండు విధములగు ( పరాపర ) ప్రకృతుల వలననే కలుగునవియని తెలిసికొనుము. ( ఆ రెండు ప్రకృతుల ద్వారా ) నేనే ఈ సమస్త ప్రపంచము యొక్క ఉత్పత్తికి , వినాశమునకు కారణభూతుడనై యున్నాను. |
అ. మత్తః పరతరం నాన్య త్కిఞ్చిదస్తి ధనఞ్జయ| మయి సర్వమిదం ప్రోతం సూత్రే మణిగణా ఇవ|| 7-7 | కందము. నా కంటె జగంబుల నిక నే కారణమున్ గనంగ నెఱుఁగవు , పార్థా ! సాకల్యము మణిగణములఁ జే కూర్చెడు సూత్రమౌచు , సృష్ఠి ధరింతున్. ౭ | ఓ అర్జునా ! నాకంటె వేఱుగ మఱియొకటి ఏదియు లేనే లేదు . దారమందు మణులవలె నాయందీ సమస్త ప్రపంచము కూర్చబడినది. |
అ. రసోऽహమప్సు కౌన్తేయ ! ప్రభాస్మి శశిసూర్యయోః| ప్రణవః సర్వవేదేషు శబ్దః ఖే పౌరుషం నృషు|| 7-8 | తేటగీతి. ఉదకములయందు రసమేనె ; వ్యోమమందు శబ్దమును ; శశి సూర్య భాసములు నేనె ; వేదములయందు ప్రణవమ్మున్ , నీరవరుల పౌరుషమ్మును నేనౌదు పార్థ ! నిజము. ౮ | అర్జునా ! నేను జలమందు రుచియు , చంద్రసూర్యులందు కాంతియు , సమస్తవేదములందు ఓంకారమును , ఆకాశమందు శబ్దమును , మనుజులందు పరాక్రమమును అయియున్నాను. |
అ. పుణ్యో గన్ధః పృథివ్యాం చ తేజశ్చాస్మి విభావసౌ| జీవనం సర్వభూతేషు తపశ్చాస్మి తపస్విషు|| 7-9 | తేటగీతి. ధర గుబాళించు దివ్య గంధమ్ము నేనె ; యనలమునుఁ గూర్చు తేజమ్ము నౌదు నేనె ; సర్వజీవస్థితిన్ గూర్చు సత్త్వ మేనె ; తాపసుల యందుఁ దపమునై తనరు దేనె. ౯ | ( మఱియు నేను ) భూమియందు సుగంధమును , అగ్నియందు ప్రకాశమును , సమస్తప్రాణులయందు ప్రాణమును ( లేక ఆయువును ) , తాపసులయందు తపస్సును అయియున్నాను. |
అ. బీజం మాం సర్వభూతానాం విద్ధి పార్థ సనాతనమ్| బుద్ధిర్బుద్ధిమతామస్మి తేజస్తేజస్వినామహమ్|| 7-10 | తేటగీతి. సర్వ భూతమ్ములకును బీజమ్ము నేనె ; బుద్ధిమంతుల బుద్ధి , సంపూర్ణమేనె ; కడు సమర్థుల యందు ప్రాగల్భ్య మేనె ; బలయుతులయందు సద్బలంబ నగు దేనె. ౧౦ | ఓ అర్జునా ! నన్ను సమస్త ప్రాణులయొక్క శాశ్వతమైన బీజముగ నెఱుంగుము . మఱియు , బుద్ధిమంతులయొక్క బుద్ధియు , ధీరులయొక్క ధైర్యమును నేనే అయియున్నాను . |
అ. బలం బలవతాం చాహం కామరాగవివర్జితమ్| ధర్మావిరుద్ధో భూతేషు కామోऽస్మి భరతర్షభ|| 7-11 | తేటగీతి. ధర్మ బద్ధమ్ములైన విధాన మొంది , జీవకోటుల మనమందుఁ జెలగుచున్న , యిచ్ఛలెల్లను నేనె యంచెఱుగు మయ్య , భూత తతి యెల్ల సద్వృద్ధిఁ బొందుటకును. ౧౧ | భరతకులశ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా ! నేను బలవంతునియొక్క ఆశ, అనురాగము లేని బలమును , ప్రాణులయందు ధర్మమునకు వ్యతిరేకముకాని కోరికయు అయియున్నాను. |
అ. యే చైవ సాత్త్వికా భావా రాజసాస్తామసాశ్చ యే| మత్త ఏవేతి తాన్విద్ధి న త్వహం తేషు తే మయి|| 7-12 | తేటగీతి. సత్త్వము , రజంబు , తమముల సంచితమగు భావములు పుట్టుచుండు నా వలనె , పార్ఝ ! ఆశ్రయం బొందు నన్ను నే నాశ్రయింప వాని , మచ్చోదితంబు లే గాని పార్థ ! ౧౨ | సత్త్వరజస్తమోగుణములచే గలిగిన పదార్థములు ( లేక స్వభావములు ) ఎవ్వి కలవో అవి నా వలననే కలిగినవని నీ వెఱుంగుము. అయితే నేను వానియందు లేను . అవి నాయందున్నవి . ( నేను వానికి వశుడనుగాను , అవి నాకు వశవర్తులై యున్నవని భావము ). |
అ. త్రిభిర్గుణమయైర్భావై రేభిః సర్వమిదం జగత్| మోహితం నాభిజానాతి మామేభ్యః పరమవ్యయమ్|| 7-13 | చంపకమాల. త్రివిధగుణైక భావసమితింగొని , యుద్భవమైన యీ జగం బవశతనొందు మోహమున ; నవ్యయమైన విభిన్న లక్షణం బెవఁడు మదీయ సత్త్వ మదియేయని సుంత దలంపఁబోడు, ర జ్జువుఁగని సర్పమంచనెడి చొప్పున నెల్లెడలన్ భ్రమించుచున్. ౧౩ | ఈ చెప్పబడిన మూడు విధములగు సత్త్వరజస్తమోగుణములయొక్క వికారములగు స్వభావములచేత ఈ ప్రపంచమంతయు మోహమును ( అవివేకమును ) బొందింపబడినదై , ఆ గుణముకంటె వేఱై ( అతీతుడనై ) నాశరహితుడనైనట్టి నన్ను తెలిసికొనజాలకున్నది . |
అ. దైవీ హ్యేషా గుణమయీ మమ మాయా దురత్యయా| మామేవ యే ప్రపద్యన్తే మాయామేతాం తరన్తి తే|| 7-14 | కందము. మామకమౌ నీ మాయను నే మనుజుఁడు దాట లే డి కే గతినై నన్ ; ధీమంతుఁ డగుచు నన్నే స్తోమమ్మునఁ గాంచు వాఁడె తొలగునుమాయన్. ౧౪ | ఏలయనగా , దైవసంబంధమైనదియు ( అలౌకిక సామర్థ్యముకలదియు ) , త్రిగుణాత్మకమైనదియునగు ఈ నాయొక్క మాయ ( ప్రకృతి ) దాటుటకు కష్టసాధ్యమైనది . ( అయినను ) ఎవరు నన్నే శరణుబొందుచున్నారో వారీమాయను దాటివేయగలరు . |
అ. న మాం దుష్కృతినో మూఢాః ప్రపద్యన్తే నరాధమాః| మాయయాపహృతజ్ఞానా ఆసురం భావమాశ్రితాః|| 7-15 | తేటగీతి. నీచ కృత్యమ్ములే సదా యాచరించి , యసుర భావమ్మునందు నరాధముండు , నన్ను గననేఱఁ డెన్ని జన్మములనైన , నపహృత జ్ఞాని యగుచు మాయను మునుంగు. ౧౫ | పాపము చేయువారును , మూఢులును , మాయచే అపహరింపబడిన జ్ఞానము గలవారును , రాక్షస స్వభావమును ( అసుర గుణములను ) ఆశ్రయించువారునగు మనుజాధములు నన్ను బొందుటలేదు ( ఆశ్రయించుట లేదు ) . |
అ. చతుర్విధా భజన్తే మాం జనాః సుకృతినోऽర్జున ! | ఆర్తో జిజ్ఞాసురర్థార్థీ జ్ఞానీ చ భరతర్షభ|| 7-16 | తేటగీతి. నలు విధంబుల భక్తులు నను భజింత్రు సుకృతములుఁ జేసి , యార్తిని సృక్కువార , లర్థి జనులు , జిజ్ఞాసుల య్యతి మునీంద్రు ; లందుఁ బ్రియతముండగు నాకు నయ్యతివరుండె. ౧౬ | భరతవంశ శ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా ! ఆపత్తునందున్నవాడు , ( భగవంతుని ) తెలిసికొనగోరువాడు , ధనము ( సంపత్తు ) నభిలషించువాడు , ( ఆత్మ ) జ్ఞానముకలవాడు , అను నీ నాలుగువిధములైన పుణ్యాత్ములగు జనులు నన్ను సేవించుచున్నారు ( భజించుచున్నారు ) . |
అ. తేషాం జ్ఞానీ నిత్యయుక్త ఏకభక్తిర్విశిష్యతే| ప్రియో హి జ్ఞానినోऽత్యర్థ మహం స చ మమ ప్రియః|| 7-17 | తేటగీతి. జ్ఞానికి న్నాకు భేద మే మేని లేదు , స్వీయ రూపమ్మునందు నన్నే యెఱింగి , నన్నె భజియించి , నా పొందె యున్నతి గతి యని తలంచును ; భక్తులం దధికుఁ డతఁడు. ౧౭ | వారి ( నలుగురి ) లో నిత్యము పరమాత్మతో గూడియుండు వాడును , ఒక్క పరమాత్మయందే భక్తి గలవాడునగు జ్ఞాని శ్రేష్ఠుడగుచున్నాడు . అట్టి జ్ఞానికి నేను మిక్కిలి ఇష్టమైనవాడను ; అతడున్ను నాకు మిగుల ఇష్టుడే . |
అ. ఉదారాః సర్వ ఏవైతే జ్ఞానీ త్వాత్మైవ మే మతమ్| ఆస్థితః స హి యుక్తాత్మా మామేవానుత్తమాం గతిమ్|| 7-18 అ. బహూనాం జన్మనామన్తే జ్ఞానవాన్మాం ప్రపద్యతే| వాసుదేవః సర్వమితి స మహాత్మా సుదుర్లభః|| 7-19 | చంపకమాల. తనువులనేక మెత్తి , సుకృతంబు లొనర్చి , క్రమక్రమంబుగాఁ గనెడు వివేకమున్ బడసి , జ్ఞాని యగున్ ; నను వాసుదేవుగాఁ గనుచు సమస్త మే నె యని గాంచుఁ జరాచరమౌ జగంబు నె ల్లను గడుధన్యుఁ డాతఁడె తలంప , మహాత్ముఁడు దుర్లభుండె యౌ. ౧౮ | వీరందఱున్ను ( పైన దెలిపిన నలుగురు భక్తులు ) మంచివారే . కాని అందు జ్ఞానియో సాక్షాత్ నేనేయని నా అభిప్రాయము . ఏలయనగా అతడు నాయందే చిత్తమును స్థిరముగ నెలకొల్పి నన్నే సర్వోత్తమమైన ప్రాప్యస్థానముగ నిశ్చయించి ఆశ్రయించుకొనియున్నాడు .అనేక జన్మలయొక్క అంతమున మనుజుడు జ్ఞానవంతుడై సమస్తము వాసుదేవుడే ( భగవంతుడే ) యను సద్బుద్ధిగల్గి నన్ను పొందుచున్నాడు - అట్టి మహాత్ముడు లోకములో చాల అరుదు . |
అ. కామైస్తైస్తైర్హృతజ్ఞానాః ప్రపద్యన్తేऽన్యదేవతాః| తం తం నియమమాస్థాయ ప్రకృత్యా నియతాః స్వయా|| 7-20 | తేటగీతి. అనుగతంబైన పూర్వవాసనల బలిమిఁ గాంచి , కామితంబుల నొందగా వ్రతంబు లన్య దేవతారాధన మాచరింతు , రపహృత జ్ఞానులై కొంద ఱల్పమతులు. ౧౯ | ( కొందఱు ) తమయొక్క ప్రకృతి ( జన్మాంతరసంస్కారము ) చే ప్రేరేపింపబడినవారై విషయాదులందలి కోరికలచే వివేకమును గోల్పోయి , దేవతారాధనాసంబంధమైన ఆ యా నియమముల నవలంబించి ఇతర దేవతలను భజించుచున్నారు . |
అ. యో యో యాం యాం తనుం భక్తః శ్రద్ధయార్చితుమిచ్ఛతి| తస్య తస్యాచలాం శ్రద్ధాం తామేవ విదధామ్యహమ్|| 7-21 | ఉత్పలమాల. ఎట్టి స్వరూప దేవతల నెవ్విధిఁ గొల్తురొ , యట్టి శ్రద్ధ తో బుట్టుక లిత్తు ; నెట్టి తనువు ల్గన నెంచి భజింతు రట్లుఁ జే పట్టిన దేవతాళిడు నెపంబున ; మామకమైన మాయ లో గుట్టు నెఱుంగుమా ! ప్రకృతి కోటి గణంబులు దేవతల్ జుమా ! ౨౦ | ఏయే భక్తుడు ఏయే ( దేవతా ) రూపమును శ్రద్ధతో పూజింపదలంచుచున్నాడో , దానిదానికి తగిన శ్రద్ధనే వానివానికి నేను స్థిరముగ గలుగ జేయుచున్నాను . |
అ. స తయా శ్రద్ధయా యుక్త స్తస్యారాధనమీహతే| లభతే చ తతః కామా న్మయైవ విహితాన్హి తాన్|| 7-22 అ. అన్తవత్తు ఫలం తేషాం తద్భవత్యల్పమేధసామ్| దేవాన్దేవయజో యాన్తి మద్భక్తా యాన్తి మామపి|| 7-23 అ. అవ్యక్తం వ్యక్తిమాపన్నం మన్యన్తే మామబుద్ధయః| పరం భావమజానన్తో మమావ్యయమనుత్తమమ్|| 7-24 | చంపకమాల. క్షణికములౌ ఫలంబులకుఁ గాంక్షవహించి , నికృష్ట దేవతల్ దనువుల నాశ్రయింతురు ; తలంపరు అవ్యయుఁ డంచు నన్ను , నీ కనులకు వ్యక్తి రూపమునఁ గాంచఁ దలంతురు బుద్ధి హీనతన్ ; ననుఁగన నేర రింద్రియ మనంబుల ; జ్ఞానుల కే లభించెదన్. ౨౧ | అతడు ( పైన తెలుపబడిన కామ్యభక్తుడు ) అట్టి శ్రద్ధతోగూడుకొనినవాడై ఆ యా దేవతలయొక్క ఆరాధనను గావించుచున్నాడు . మఱియు నాచే విధింపబడిన ఆ యా యిష్టఫలములను ఆ యా దేవతలద్వారా పొందుచున్నాడు . అల్పబుద్ధి కలిగినవారియొక్క ఆ ఫలము నాశవంతమై యున్నది . ( ఏలయనగా ) దేవతలను పూజించువారు దేవతలనే పొందుచున్నారు . నా భక్తులు ( నన్ను పూజించువారు ) నన్నే పొందుచున్నారు . నాశరహితమైనట్టియు , సర్వోత్తమమైనట్టియు , నా స్వరూపమును తెలియని అవివేకులు అవ్యక్తరూపుడనగు ( ప్రపంచాతీతుడనగు ) నన్ను పాంచభౌతికదేహమును పొందినవానినిగా తలంచుచున్నారు . |
అ. నాహం ప్రకాశః సర్వస్య యోగమాయాసమావృతః| మూఢోऽయం నాభిజానాతి లోకో మామజమవ్యయమ్|| 7-25 | తేటగీతి. యోగ మాయావృతుండనై యోగివరుల కే లభించెదఁ గాని నేనించు కైన ప్రాణి కోటులకున్ గాన రాను , పార్థ ! అవ్యయుండ నజుండ నంచఱయ లేరు. ౨౨ | యోగమాయచే బాగుగా కప్పబడియుండుటచే నేను అందఱికిని కనుపించువాడనుగాను .అవివేకులగు ఈ జనులు నన్ను పుట్టుకలేనివానినిగను , నాశరహితునిగను ఎఱుఁగరు ! |
అ. వేదాహం సమతీతాని వర్తమానాని చార్జున| భవిష్యాణి చ భూతాని మాం తు వేద న కశ్చన|| 7-26 | తేటగీతి. భూతవర్త మాన భవితముల ప్రపత్తి నెల్ల నెఱిగిన నన్నొక , యించు కైనఁ దెలియఁ జాలక నున్నారు , తెలివి మాలి మోహ కలనమ్మునను , మానవులు కిరీటి ! ౨౩ | ఓ అర్జునా ! నేను భూతభవిష్యద్వర్తమానమందలి ప్రాణులందఱిని ఎఱుఁగుదును . నన్ను మాత్ర మెవడును ఎఱుఁగడు . |
అ. ఇచ్ఛాద్వేషసముత్థేన ద్వన్ద్వమోహేన భారత| సర్వభూతాని సమ్మోహం సర్గే యాన్తి పరన్తప ! || 7-27 అ. యేషాం త్వన్తగతం పాపం జనానాం పుణ్యకర్మణామ్| తే ద్వన్ద్వమోహనిర్ముక్తా భజన్తే మాం దృఢవ్రతాః|| 7-28 | తేటగీతి. సర్వభూతమ్ములకుఁ బూర్వసంచితమగు మూఢ భావమ్ము పుష్కలంబుగఁ జనించి , ద్వేష రాగమ్ము లందుద్భవించు ద్వంద్వ ములకు , మోహితులై పుట్టుకలు ధరింత్రు. ౨౪ | శత్రువులను తపింపజేయు ఓ అర్జునా ! సమస్త ప్రాణులును పుట్టుకతోడనే రాగద్వేషజనితమగు సుఖదుఃఖాది ద్వంద్వరూపమైన వ్యామోహము వలన మిక్కిలి అజ్ఞానమును బొందుచున్నవి .పుణ్యకార్యతత్పరులగు ఏజనులయొక్క పాపము నశించిపోయినదో , అట్టివారు ( సుఖదుఃఖాది ) ద్వంద్వరూపమగు అజ్ఞానమునుండి విడువబడినవారై దృఢవ్రతులై నన్ను సేవించుచున్నారు . |
అ. జరామరణమోక్షాయ మామాశ్రిత్య యతన్తి యే| తే బ్రహ్మ తద్విదుః కృత్స్న మధ్యాత్మం కర్మ చాఖిలమ్|| 7-29 | కందము. పుట్టుకఁ జావుల నెఱుఁగని గుట్టుఁ దెలిసికొన్న వాఁడు కోవిదుఁడై , నా జట్టున మెలగి సదా జగ జెట్టి యగుచు సర్వకర్మ సిద్ధి నెఱుంగున్. ౨౫ | ఎవరు వార్ధక్యమును , మరణమును ( సంసారదుఃఖమును ) పోగొట్టుకొనుట కొఱకు నన్నాశ్రయించి ప్రయత్నము చేయుచున్నారో , వారు సమస్త ప్రత్యగాత్మ స్వరూపమున్ను , సకల కర్మమున్ను ఆ బ్రహ్మమే యని తెలిసికొందురు . |
అ. సాధిభూతాధిదైవం మాం సాధియజ్ఞం చ యే విదుః| ప్రయాణకాలేऽపి చ మాం తే విదుర్యుక్తచేతసః|| 7-30 | తేటగీతి. సాధి భూతాధి నాథుని , సాధియజ్ఞ యుతునిగా నన్ను దెలిసిన యతఁడె పార్థ ! మరణ కాలమ్మునం గూడ మఱువ కుండ , న న్నెఱుంగుచు ధ్యానించు చున్నవాఁడు. ౨౬ | అదిభూత , అధిదైవ , అధియజ్ఞములతో గూడియున్న నన్నెవరు తెలిసికొందురో వారు దేహవియోగకాలమందును ( దైవమందు ) నిలుకడ గల మనస్సుగలవారై ( మనోనిగ్రహముగలవారై ) నన్నెఱుఁగగలరు . |
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే జ్ఞానవిజ్ఞానయోగో నామ సప్తమోऽధ్యాయః|| 7 || | ఓం తత్ సత్ ఇట్లు శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి చే అనువదింపబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణియందు శ్రీ జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగమను సప్తమ తరంగము సంపూర్ణం. శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మార్పణమస్తు. | ఓమ్ ఇది ఉపనిషత్ప్రతిపాదితమును , బ్రహ్మవిద్యయు , యోగశాస్త్రమును , శ్రీ కృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు విజ్ఞానయోగమను ఏడవ అధ్యాయము సంపూర్ణం. ఓమ్ తత్ సత్. |
Friday, October 16, 2009
ఆత్మసంయమయోగము
శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు) | శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952) | గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979) |
---|---|---|
శ్రీభగవానువాచ| అనుష్టుప్. అనాశ్రితః కర్మఫలం కార్యం కర్మ కరోతి యః| స సంన్యాసీ చ యోగీ చ న నిరగ్నిర్న చాక్రియః|| 6-1 | శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. నిత్య నైమిత్తికంబుల నియతిఁ జనుచు, కర్మ రాహిత్య నిష్కామ కర్మయోగి, కర్మసంన్యాస ఫలమును గాంచుచుండు, నగ్ని హోత్రాది కర్మల నాచరించి. ౧ | ఎవడు చేయవలసినకర్మములను ఫలాపేక్ష లేకుండ చేయునో అతడే సన్న్యాసియు, యోగియు నగును. అంతియేకాని అగ్నిహోత్రమును వదలినవాడుకాని , కర్మలను విడిచినవాడు కాని సన్న్యాసియు, యోగియు ఎన్నటికిని కానేరడు. |
అనుష్టుప్. యం సంన్యాసమితి ప్రాహు ర్యోగం తం విద్ధి పాణ్డవ| న హ్యసంన్యస్తసఙ్కల్పో యోగీ భవతి కశ్చన|| 6-2 | కందము. ఫలమాశింపకఁ గర్మల సలుపఁ గలుగునట్టి యోగి సంన్యాసియె గాఁ గలఁడు ఫలత్యాగమున నె యలవడు యోగమ్ము చిత్తమాత్మ వశమ్మై. ౨ | ఓ అర్జునా ! దేనిని సన్న్యాసమని చెప్పుదురో, దానినే యోగమని నెఱుఁగుము. ఏలయనగా, ( కామాది ) సంకల్పమును వదలనివాడు ( సంకల్పరహితుడు కానివాడు ) ఎవడును యోగి కానేరడు. |
అ. ఆరురుక్షోర్మునేర్యోగం కర్మ కారణముచ్యతే| యోగారూఢస్య తస్యైవ శమః కారణముచ్యతే|| 6-3 | తేటగీతి. ధ్యానయోగమ్ము సాధించు మౌని వరుఁడు తొలుత నిష్కామ కర్మయందునఁ జరించు ; నది యెఱుంగని వానికి నెదియు లేదు, కర్మ సంన్యాసి కాఁడు, నిష్కామి కాఁడు. ౩ | యోగమును ( జ్ఞానయోగమును, లేక, ధ్యానయోగమును ) ఎక్క దలంచిన (పొందగోరిన ) మునికి ( మననశీలునకు ) కర్మ సాధనమనియు, దానిని బాగుగు ఎక్కినట్టి మునికి ఉపరతి ( కర్మ నివృత్తి ) సాధనమనియు చెప్పబడినది. |
అ. యదా హి నేన్ద్రియార్థేషు న కర్మస్వనుషజ్జతే| సర్వసఙ్కల్పసంన్యాసీ యోగారూఢస్తదోచ్యతే|| 6-4 | చంపకమాల. ఎపుడు జితేంద్రియుండు విషయేచ్ఛలనెల్ల హరింపఁ గల్గునొ , యెపుడు నిమిత్త కర్మలకు నేవ జనించునొ , సంన్యసింపగా నపుడదైన హృద్గతము నంది, చెలంగును , ధ్యాననిష్ఠ ; క య్యపుడె తపోధనుండగుట , యప్పుడె ధ్యానగరిష్ఠుడౌటయున్. ౪ | ఎపుడు శబ్దాదివిషయములందును, కర్మలందును, ఆసక్తి నుంచడో, సమస్త సంకల్పములను విడిచిపెట్టునో అపుడు మనుజుడు యోగారూఢుడని చెప్పబడును. |
అ. ఉద్ధరేదాత్మనాత్మానం నాత్మానమవసాదయేత్| ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బన్ధు రాత్మైవ రిపురాత్మనః|| 6-5 | కందము. తన యాత్మఁ దానె యున్నతి నొనరింపగఁ జేయఁగలుగు ; నొరునకు వశమా ? తన యాత్మ తనకు మిత్రము, తన యాత్మయె తనకు రిపుడు, తథ్యము పార్థా ! ౫ | తన్ను తానే యుద్ధరించుకొనవలెను. తన్ను అథోగతినిబొందించుకొనగూడదు. ఏలయనగా ( ఇంద్రియమనంబులను జయించినచో ) తనకు తానే బంధువున్ను, ( జయింపనిచో ) తనకు తానే శత్రువున్ను అగును. |
అ. బన్ధురాత్మాత్మనస్తస్య యేనాత్మైవాత్మనా జితః| అనాత్మనస్తు శత్రుత్వే వర్తేతాత్మైవ శత్రువత్|| 6-6 | చంపకమాల. తన వశమైన యింద్రియ నితానెమె తన్నుఁ దరించు మిత్రముల్ ; దన కవశమ్ములై యవియె తన్ను గ్రసించెడు దుష్టశాత్రవుల్ ; వినయ జితేంద్రియుం డెపుడు వేరుగనం డవమాన మాన్యతల్, క్షణికములైన దుఃఖ సుఖ, సాంద్రపు నుష్ణము శీతలంబులున్. ౬ | ఎవడు ( వివేక వైరాగ్యాదులచే ) తన మనస్సును తాను జయించుకొనునో , అట్టి జయింపబడిన మనస్సు తనకు బంధువు పగిది నుండును ( ఉపకారము చేయును ) . జయింపనిచో , అదియే శత్రువుపగిది నుండును ( అపకారము చేయును ) . |
జితాత్మనః ప్రశాన్తస్య పరమాత్మా సమాహితః| శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు తథా మానాపమానయోః|| 6-7 అ. జ్ఞానవిజ్ఞానతృప్తాత్మా కూటస్థో విజితేన్ద్రియః| యుక్త ఇత్యుచ్యతే యోగీ సమలోష్టాశ్మకాఞ్చనః|| 6-8 | ఉత్పలమాల. జ్ఞాన సమగ్ర తృప్తుఁడగు సంయమి, నిర్మమతన్ సమస్తమున్ గానెడుఁ దుల్య భావమునఁ, గాంచనముల్ , శిలమృత్తి కాదులన్ , మానిత పుణ్యశీలుర , నమానుష దుర్నయ దుష్టశీలురన్ , ధేనుల మధ్యవర్తులను, స్నేహితులన్ , రిపులన్ , తటస్థులన్. ౭ | మనస్సును జయించినవాడును , పరమశాంతితో గూడినవాడు నగు మనుజునకు శీతోష్ణ , సుఖదుఃఖాదులందును , అట్లే మావవమానాదులందును పరమాత్మానుభవము చెక్కు చెదరకనే యుండును . ( లేక , అట్టి వానికి శీతోష్ణాదులందును మనస్సు లెస్సగ ఆత్మానుభవమందే యుండును ) . శాస్త్రజ్ఞాన, అనుభవజ్ఞానములచే తృప్తినొందిన మనస్సుగలవాడును , నిర్వికారుడును , ఇంద్రియములను లెస్సగ జయించినవాడును , మట్టిగడ్డ , ఱాయి , బంగారము అను మూడిటిని సమముగ జూచువాడునగు యోగి యోగారూఢుడని (ఆత్మానుభవయుక్తుడని ) చెప్పబడును. |
అ. సుహృన్మిత్రార్యుదాసీన మధ్యస్థద్వేష్యబన్ధుషు| సాధుష్వపి చ పాపేషు సమబుద్ధిర్విశిష్యతే|| 6-9 అ. యోగీ యుఞ్జీత సతత మాత్మానం రహసి స్థితః| ఏకాకీ యతచిత్తాత్మా నిరాశీరపరిగ్రహః|| 6-10 | ఆటవెలది. జ్ఞాననిష్ఠనుండు మౌని యేకాంతమ్ముఁ గోరి , యింద్రియములఁ గుదియఁ గట్టి , సర్వకర్మలందు సక్తిని విడనాడి , యాత్మ లక్ష్యమందె యధివసించు. ౮ | ప్రత్యుపకారమును గోరకయే మేలొనర్చువారియందు , ప్రతిఫలమును గోరి మేలుచేయువారియందు , శత్రువులందు , తటస్థులందు , మధ్యవర్తులందు , ద్వేషింపబడదగని వారియందు( విరోధులందు ) , బంధువులందు , సజ్జనులందు , పాపులందు సమభావము గల్గియుండువాడే శ్రేష్టుడు . ( ధ్యానయోగము నభ్యసించు ) యోగి ఏకాంత ప్రదేశమున ఒంటరిగనున్నవాడై మనస్సును , దేహేంద్రియములను స్వాధీనమొనర్చుకొని , ఆశ లేనివాడై , ఒరులనుండి యేమియు స్వీకరింపక ఎల్లప్పుడును మనస్సును ఆత్మయందే నెలకొల్పుచుండవలెను ( లయ మొనర్పుచుండవలెను ) . |
అ. శుచౌ దేశే ప్రతిష్ఠాప్య స్థిరమాసనమాత్మనః| నాత్యుచ్ఛ్రితం నాతినీచం చేలాజినకుశోత్తరమ్|| 6-11 అ. తత్రైకాగ్రం మనః కృత్వా యతచిత్తేన్ద్రియక్రియః| ఉపవిశ్యాసనే యుఞ్జ్యా ద్యోగమాత్మవిశుద్ధయే|| 6-12 | చంపకమాల. సమతలమౌ శుచిస్థలిఁ గుశాజిన చేలము లాసనంబుగా నమర, మనంబు నిశ్చలతనంది , జితేంద్రియ చిత్తబుద్ధులన్ గ్రమముగ నిల్పి , యాత్మ శుచికై గయి కొందురు జ్ఞాన నిష్ఠ సం యములగువారు, సంతత నిరామయ సుస్థిర ధామమందగన్. ౯ | పరిశుద్ధమైన చోటునందు మిక్కిలి యెత్తుగా నుండనిదియు , మిక్కిలి పొట్టిగా నుండనిదియు , క్రింద దర్భాసనము , దానిపై చర్మము ( జింకచర్మము లేక పులిచర్మము ) , దానిపైన వస్త్రము గలదియు , కదలక యుండునదియు నగు ఆసనము ( పీఠము ) ను వేసికొని , దానిపై గూర్చుండి , మనస్సును ఏకాగ్రపఱచి , ఇంద్రియమనో వ్యాపారములను అరికట్టి ( స్వాధీనపఱచుకొని ) అంతఃకరణశుద్ధికొఱకు ( పరమాత్మ ) ధ్యానము నభ్యసింపవలయును . |
అ. సమం కాయశిరోగ్రీవం ధారయన్నచలం స్థిరః| సమ్ప్రేక్ష్య నాసికాగ్రం స్వం దిశశ్చానవలోకయన్|| 6-13 అ. ప్రశాన్తాత్మా విగతభీ ర్బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః| మనః సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః|| 6-14 అ. యుఞ్జన్నేవం సదాత్మానం యోగీ నియతమానసః| శాన్తిం నిర్వాణపరమాం మత్సంస్థామధిగచ్ఛతి|| 6-15 | కందము. కాయ శిరోగ్రీవమ్ముల నే యెడకుఁ జలింప నీక , నితర విషయముల్ డాయక , నాసాగ్రము నే కాయత వీక్షింపు , దిక్కులరయకఁ బార్థా ! ౧౦ కందము. విగత భయ క్రోధుండయి , స్వగతమ్మగు నాత్మఁ దెలిసి , సంయమి మచ్చి త్తగతుండయి , సుస్థిర శాం తి గనున్ , మత్సంస్థ నంది , ధీయుతుఁడగుచున్. ౧౧ | ( ధ్యానముచేయువాడు ) శరీరము, శిరస్సు, కంఠము, సమముగ( తిన్నగ )నిలిపి, కదలక, స్థిరముగనున్నవాడై, దిక్కులను చూడక, నాసికాగ్రమును వీక్షించుచు, ప్రశాంత హృదయుడై, నిర్భయ చేతస్కుడై, బ్రహ్మచర్యవ్రతనిష్ఠకలిగి, మనస్సును బాగుగ నిగ్రహించి, నాయందు చిత్తముగలవాడై, నన్నే పరమగతిగనమ్మి సమాధి (ధ్యాన ) యుక్తుడై యుండవలెను. మనోనిగ్రహముగల యోగి ఈ ప్రకారముగ ఎల్లప్పుడును మనస్సును ఆత్మధ్యానమందు నిలిపి నాయందున్నట్టిదియు ( నా స్వరూపమైనదియు ), ఉత్కృష్టమోక్ష రూపమైనదియు ( పరమానందరూపమైనదియు ) నగు శాంతిని బొందుచున్నాడు. |
అ. నాత్యశ్నతస్తు యోగోऽస్తి న చైకాన్తమనశ్నతః| న చాతిస్వప్నశీలస్య జాగ్రతో నైవ చార్జున|| 6-16 | ఆటవెలది. తిండి మెండుఁగాక , మండు నాకటిఁ గాక , నిద్రమోపుఁగా కనిద్రఁగాక , క్రమముఁ గన్నవాడె , సమముగా నిష్ఠను ననుసరింపఁ గలుగు , నతడె పార్థా ! ౧౨ | అర్జునా ! ఈ ధ్యానయోగము అధికముగ భుజించువానికిని, బొత్తిగా భుజింపనివానికిని, అట్లే అధికముగ నిద్రించువానికిని, ( బొత్తిగానిద్రించక ) ఎల్లప్పుడు మేలుకొనియుండు వానికిని కలుగనే కలుగదు. |
అ. యుక్తాహారవిహారస్య యుక్తచేష్టస్య కర్మసు| యుక్తస్వప్నావబోధస్య యోగో భవతి దుఃఖహా|| 6-17 | ఆటవెలది. రోగి కెపుడు నిత్యమౌ కదా పథ్యమ్ము , బాగుపడఁగ లేచి ప్రాకులాడ ; యోగి కటులె నిత్యమౌ కదా నిష్ఠయు , సాధనాంతరములు, సవ్యసాచి ! ౧౩ | మితమైన ఆహారము, నడత గలవాడును, కర్మలందు మితమైన ప్రవర్తన గలవాడును, మితమైన నిద్ర, జాగరణము గలవాడునగు మనుజునకు యోగము ( జనన మరణాది సంసార ) దుఃఖములను బోగొట్టునదిగ అగుచున్నది. |
అ. యదా వినియతం చిత్త మాత్మన్యేవావతిష్ఠతే| నిఃస్పృహః సర్వకామేభ్యో యుక్త ఇత్యుచ్యతే తదా|| 6-18 | తేటగీతి. చిత్తమేకాగ్రతం గాంచి , చిన్మయాత్త్మ లో లమ్మయి , బాహ్య విలోలముడుగు ; నా యవస్థయె సుస్థిరమైన యదను, ధ్యాననిష్ఠా ఫలప్రాప్తి నందఁ బార్థ ! ౧౪ | ఎపుడు మనస్సు బాగుగ నిగ్రహింపబడినదై ఆత్మయందే స్థిరముగ నిలుచునో, మఱియు ఎపుడు యోగి సమస్తములైన కోరికలనుండి నివృత్తుడగునో అపుడే యాతడు యోగసిద్ధిని బొందినవాడని ( సమాధియుక్తుడని ) చెప్పబడును. |
అ. యథా దీపో నివాతస్థో నేఙ్గతే సోపమా స్మృతా| యోగినో యతచిత్తస్య యుఞ్జతో యోగమాత్మనః|| 6-19 | కందము. గాలినిఁ బెట్టిన దీపము పోలికఁ గాకుండ , విషయ పోక లుడుపగం జాలు యతీంద్రుని మన , మా తూలని దీపమ్ము పగిదిఁ దోచు , గిరీటీ ! ౧౫ | గాలి వీచని చోటనున్న దీప మేప్రకారము కదలక నిశ్చలముగ నుండునో, ఆప్రకారమే ఆత్మధ్యానమును శీలించుచున్న యోగియొక్క స్వాధీనపడిన చిత్తమున్ను నిశ్చలముగ నుండును. కనుకనే యోగియొక్క నిశ్చలమనస్సునకు అట్టి గాలివీచనిచోట గల దీపము దృష్టాంతముగ చెప్పబడినది. |
అ. యత్రోపరమతే చిత్తం నిరుద్ధం యోగసేవయా| యత్ర చైవాత్మనాత్మానం పశ్యన్నాత్మని తుష్యతి|| 6-20 అ. సుఖమాత్యన్తికం యత్త ద్బుద్ధిగ్రాహ్యమతీన్ద్రియమ్| వేత్తి యత్ర న చైవాయం స్థితశ్చలతి తత్త్వతః|| 6-21 అ. యం లబ్ధ్వా చాపరం లాభం మన్యతే నాధికం తతః| యస్మిన్స్థితో న దుఃఖేన గురుణాపి విచాల్యతే|| 6-22 అ. తం విద్యాద్ దుఃఖసంయోగ వియోగం యోగసంజ్ఞితమ్| స నిశ్చయేన యోక్తవ్యో యోగోऽనిర్విణ్ణచేతసా|| 6-23 | తేటగీతి. చిత్తముపశముంగాంచి , చిన్మయాత్మ స్వస్వరూపమ్మునన్ గాంచు సంయమీంద్రుఁ డాత్మ నాత్మనె కని, తుష్టి నందుచుండు ; ధ్యాన నిష్ఠా గరిష్ఠు విధాన మిద్ది ! ౧౬ తేటగీతి. ఇంద్రియమ్ములచే గ్రహియింప రాని , బుద్ధి మాత్రాన నొందెడి పూర్ణ సుఖము ననుభవించెడు ; నప్పు డాతని నిజ స్వ రూప మందునె , పరమాత్మ రూపముఁ గను. ౧౭ చంపకమాల. ఎది లభియించు వెన్క , నిక నే పరమార్థముఁ గాన రాదటం చుఁ దెలిసి , దేనికిన్ మదినిఁ జొన్పడొ , తత్సుఖమంది , దుఃఖదం బెదియు గనంగ లేడు తనువెట్టి శరాసి శతఘ్ని ఘాతమై , హృది చలియింపకన్ నిలువరించు , హిమాచల ధీయుతుండు నై. ౧౮ కందము. సకలేంద్రియ విషయము లో పికతో వర్జించి , సద్వివేకతను మనో త్సుకమెల్ల నిలువరించును , నకలంక వినిశ్చలమ్ము నందుము పార్థా ! ౧౯ | యోగాభ్యాసముచేత నిగ్రహింపబడిన మనస్సు ఎచట పరమశాంతిని బొందుచుండునో , ఎచట ( పరిశుద్ధమైన ) మనస్సుచే ఆత్మను సందర్శించుచు ( అనుభవించుచు ) యోగి తనయందే ఆనందమును బడయుచుండునో , ఎచటనున్నవాడై , యోగి ఇంద్రియములకు గోచరముకానిదియు, ( నిర్మల ) బుద్ధిచే గ్రహింపబడదగినదియు, అంతము లేనిదియునగు సుఖమును అనుభవించుచుండునో , మఱియు స్వానుభవమునుండి ఏ మాత్రము చలింపకుండునో దేనిని పొందిన పిదప ఇతరమగు ఏలాభమును అంతకంటె గొప్పదానినిగ తలంపకుండునో, దేనియందున్నవాడై మహత్తర దుఃఖముచేగూడ చలింపకుండునో , దుఃఖసంబంధము లేశమైనను లేని అట్టి స్థితినే యోగము ( ఆత్మైక్యము, ఆత్మసాక్షాత్కారము ) అని యెఱుఁగవలయును . అట్టి ఆత్మసాక్షాత్కారరూపయోగము దుఃఖముచే కలతనొందని ధీరమనస్సుచే పట్టుదలతో సాధింపదగియున్నది. |
అ. సఙ్కల్పప్రభవాన్కామాం స్త్యక్త్వా సర్వానశేషతః| మనసైవేన్ద్రియగ్రామం వినియమ్య సమన్తతః|| 6-24 అ. శనైః శనైరుపరమే ద్బుద్ధ్యా ధృతిగృహీతయా| ఆత్మసంస్థం మనః కృత్వా న కిఞ్చిదపి చిన్తయేత్|| 6-25 అ. యతో యతో నిశ్చరతి మనశ్చఞ్చలమస్థిరమ్| తతస్తతో నియమ్యైత దాత్మన్యేవ వశం నయేత్|| 6-26 | కందము. ధృతి నిబిడమైన బుద్ధిని నితరమ్మగు విషయచింత వేగ , కుపరతిన్ గతియింపఁ జేసి , తన యా కృతిలో మన మెప్పుడున్ లయింపగ వలయున్. ౨౦ కందము. చంచలమగు నీ మన మదొ కించుక సుస్థిరత లేక యేగతి లం ఘించునొ , దాన మరల్పుచు నించుము , నీ రూపమందె నిశ్చలమనమున్. ౨౧ | సంకల్పమువలన గలిగెడు కోరికలన్నిటిని సంపూర్తిగా విడిచిపెట్టి, మనస్సుచే ఇంద్రియములను నలుప్రక్కలనుండి బాగుగ నిగ్రహించి ధైర్యముతోగూడిన బుద్ధిచే మెల్ల మెల్లగా బాహ్యప్రపంచమునుండి ఆ మనస్సును మరలించి అంతరంగమున విశ్రాంతినొందవలెను. ( ఉపరతిని బడయవలెను ). మఱియు మనస్సును ఆత్మయందు స్థాపించి ఆత్మేతరమగు దేనినిగూడ చింతింపకయుండవలయును. చపల స్వభావము గలదియు, నిలుకడలేనిదియు నగు మనస్సు ఎచటెచట ( ఏయేవిషయములయందు ) సంచరించునో అచటచటనుండి దానిని మరలించి ఆత్మయందే స్థాపితము చేయవలెను. ఆత్మ కధీనముగ నొనర్పవలెను. |
అ. ప్రశాన్తమనసం హ్యేనం యోగినం సుఖముత్తమమ్| ఉపైతి శాన్తరజసం బ్రహ్మభూతమకల్మషమ్|| 6-27 అ. యుఞ్జన్నేవం సదాత్మానం యోగీ విగతకల్మషః| సుఖేన బ్రహ్మసంస్పర్శ మత్యన్తం సుఖమశ్నుతే|| 6-28 | కందము. నిరుపమ్మగు సుఖమందుచు , నిరతి శ యానంద మంది , నిస్తులమన ; మీ నిరవధి క మ్మగు బ్రహ్మము నఱయు స్వరూపమ్మునన్ నిరాయాసమునన్. ౨౨ | ప్రశాంతచిత్తుండును, ( కామక్రోధాది ) రజోగుణవికారములు లేనివాడును, బ్రహ్మరూపమును బొందినవాడును, దోషరహితుడునగు ఈ ధ్యానయోగిని సర్వోత్తమమగు సుఖము ( ఆత్మానందము ) పొందుచున్నది కదా ! ( అట్లు పొందుట శాస్త్రప్రసిద్ధమని భావము ). ఈ ప్రకారముగ మనస్సు నెల్లప్పుడును ఆత్మయందే నిలుపుచు దోషరహితుడగు యోగి బ్రహ్మానుభవరూపమైన పరమసుఖమును సులభముగ పొందుచున్నాడు. |
అ. సర్వభూతస్థమాత్మానం సర్వభూతాని చాత్మని| ఈక్షతే యోగయుక్తాత్మా సర్వత్ర సమదర్శనః|| 6-29 | ఉత్పలమాల. తన్నె సమస్త భూత సముదాయములందును గాంచుచుండు , దా నున్న స్వరూప మందె కనుచుండుఁ జరాచర భూతసంతతిన్ , ఖిన్నుఁడు గాక నెల్లెడ నొకే గతిగాఁ జరియించి . చూచు ; నీ సన్నియమేంద్రియుండయిన సంయమి దివ్యప్రభావ మిట్టిదౌ. ౨౩ | యోగముతో గూడుకొనిన మనస్సుగలవాడు ( ఆత్మైక్యము నొందినయోగి ) సమస్త చరాచర ప్రాణికోట్లయందును సమదృష్టిగలవాడై తన్ను సర్నభూములందున్న వానిగను, సర్వభూతములు తనయందున్నవిగను చూచుచున్నాడు. |
అ. యో మాం పశ్యతి సర్వత్ర సర్వం చ మయి పశ్యతి| తస్యాహం న ప్రణశ్యామి స చ మే న ప్రణశ్యతి|| 6-30 | ఉత్పలమాల. ఎవ్వఁడు సర్వభూత తతి నెల్లెడలన్ ననె చూచుచుండునో , యెవ్వఁడు చూచు నా యొడలి నెల్లఁ జరాచర భూతకోటులన్ , దవ్వునుఁ గాడు , నా కతఁడు దగ్గర నుండును ; నేను వానికిన్ దవ్వును గాక , దగ్గరనె దర్పణమై , కనుపించు నెప్పుడున్. ౨౪ | ఎవడు సమస్తభూతములందును నన్ను చూచుచున్నాడో , మఱియు నాయందు సమస్తభూతములను గాంచుచున్నాడో అట్టివానికి నేను కనబడకపోను, నా కతడు కనబడకపోడు. |
అ. సర్వభూతస్థితం యో మాం భజత్యేకత్వమాస్థితః| సర్వథా వర్తమానోऽపి స యోగీ మయి వర్తతే|| 6-31 | కందము. ఏకైక భావమందుచు , నీ కరణి ననున్ భజింపు , మేతృటి యందే యే కర్మఁ జేయుచున్నను , నాకయి నాయందె వర్తనంబగు చుండున్. ౨౫ | ఎవడు సమస్తభూతములయందున్న నన్ను అభేదబుద్ధి ( సర్వత్ర ఒకే పరమాత్మయను భావము ) గలిగి సేవించుచున్నాడో , అట్టి యోగి ఏ విధముగ ప్రవర్తించుచున్నవాడైనను , ( సమాధినిష్ఠయందున్నను, లేక వ్యవహారము సల్పుచున్నను ) నా యందే ( ఆత్మయందే ) ఉండువాడగుచున్నాడు. |
అ. ఆత్మౌపమ్యేన సర్వత్ర సమం పశ్యతి యోऽర్జున| సుఖం వా యది వా దుఃఖం స యోగీ పరమో మతః|| 6-32 | కందము. పర సుఖమె తన సుఖమ్మని , పర దుఃఖమె స్వీయ దుఃఖ భాజనమనుచున్ , నిరతముఁ దలంచు వాఁడే , నిరతిశయానంద మొంది , నెగడును , పార్థా ! ౨౬ | ఓ అర్జునా ! సమస్త ప్రాణులందును సుఖమునుగాని, దుఃఖమునుగాని తనతోడ పోల్చుకొనుచు ( తన ఆత్మవంటిదే తక్కినవారి ఆత్మయనెడు భావముతో ) , తనవలె సమానముగ ఎవడు చూచునో , అట్టి యోగి శ్రేష్ఠుడని తలచుచున్నాను. |
అర్జున ఉవాచ |అ. యోऽయం యోగస్త్వయా ప్రోక్తః సామ్యేన మధుసూదన| ఏతస్యాహం న పశ్యామి చఞ్చలత్వాత్స్థితిం స్థిరామ్|| 6-33 | అర్జును వాక్యము. కందము. స్థిర చిత్తము లే కెటులను నఱయఁగ రాకున్న , దీ మహా యోగము ; దు ష్కరమౌచుఁ గానుపించును , తెరు వెద్దియుఁ గాన రాక , దీనిఁ దెలియగన్. ౨౭ | ఓ కృష్ణా ! మనోనిశ్చలత్వముచే సిద్ధింపదగిన ఏ యోగమును వీవుపదేశించితివో దానియొక్క .స్థిరమైన నిలుకడను మనస్సుయొక్క చపలత్వమువలన నేను తెలిసికొనజాలకున్నాను. |
అ. చఞ్చలం హి మనః కృష్ణ ప్రమాథి బలవద్ దృఢమ్| తస్యాహం నిగ్రహం మన్యే వాయోరివ సుదుష్కరమ్|| 6-34 | ఉత్పలమాల. చంచలమై , మనంబు వివశంబొనరించు , శరీరమెల్లఁ గా శించి , యడంచు , నింద్రియ వశీకృతుఁ జేసి , బలోద్ధితంబు ; ఛే దించ నసాధ్యమౌ , నెటుల దీని గుదించుట , గాలి కేల బం ధించ దరమ్మె ? దుస్తర విధిం దలపోసిన చందమయ్యెడున్. ౨౮ | కృష్ణా ! మనస్సు చంచలమైనదియు, విక్షోభమును గలుగజేయునదియు, బలవంతమైనదియు, దృఢమైనదియును గదా ! కావున అద్దానిని నిగ్రహించుట, గాలిని అణచిపెట్టుటవలె మిగుల కష్టసాధ్యమైనదని నేను తలంచుచున్నాను. |
శ్రీభగవానువాచ| అ. అసంశయం మహాబాహో మనో దుర్నిగ్రహం చలమ్| అభ్యాసేన తు కౌన్తేయ వైరాగ్యేణ చ గృహ్యతే|| 6-35 | శ్రీ భగవానుల వాక్యము. ఉత్పలమాల. సందియమేల , నిశ్చయము , చంచలమే యగు నిగ్రహింపగా , దుందుడుకౌ మనంబును నెదుర్కొనఁ , గష్ట తరమ్మె ; కాని , దా నిం దన చాతురిన్ మెఱయ , నిత్యగత క్రమశిక్షనైన , రో తంది , సదా విరాగమునఁ , దాలిమితో , గ్రహియింప సాధ్యమౌ. ౨౯ | శ్రీ భగవానుడు పలికెను. గొప్పబాహువులుగల ఓ యర్జునా ! మనస్సును నిగ్రహించుట కష్టమే. మఱియు అది చంచలమైనదే. ఇట ఏలాంటి సంశయమున్ను లేగు. అయినను అభ్యాసము చేతను, వైరాగ్యము చేతను అది నిగ్రహింపబడగలదు. |
అ. అసంయతాత్మనా యోగో దుష్ప్రాప ఇతి మే మతిః| వశ్యాత్మనా తు యతతా శక్యోऽవాప్తుముపాయతః|| 6-36 | కందము. ఈ విధములఁ గా కితర మి కే విధములనైన నిఘ్రహింపఁగ రా , దీ పావనమౌ యోగముఁ గనఁ , దావల మీ రెండు విధుల తాలిమి తోడన్. ౩౦ | నిగ్రహింపబడని మనస్సుగలవానిచేత యోగము ( బ్రహ్మైక్యము )పొంద శక్యముకానిది అని నా అభిప్రాయము. స్వాధీనమైన మనస్సు గల్గి ప్రయత్నించువానిచేతనో , ఉపాయముచేతనో అది పొంద శక్యమైయున్నది. |
అర్జున ఉవాచ| అ. అయతిః శ్రద్ధయోపేతో యోగాచ్చలితమానసః| అప్రాప్య యోగసంసిద్ధిం కాం గతిం కృష్ణ గచ్ఛతి|| 6-37 | అర్జును వాక్యము. కందము. కత్తి మొన నడచు నీ గతి నుత్తలమందియును , నడువ నోపనిచో , వాఁ డె త్తరికిఁ బోవు గృష్ణా ! ఇ త్తనువునుఁ బాసి , యోగ మేమియు లేకన్. ౩౧ | అర్జునుడు పలికెను. కృష్ణా ! శ్రద్ధతో గూడియున్నవాడును, కాని నిగ్రహశక్తి లేనివాడగుటచే యోగమునుండి జాఱిన మనస్సుగలవాడునగు సాధకుడు యోగసిద్ధిని ( ఆత్మసాక్షాత్కారమును ) బొందజాలక మఱియేగతిని బొందుచున్నాడు ? |
అ. కచ్చిన్నోభయవిభ్రష్ట శ్ఛిన్నాభ్రమివ నశ్యతి| అప్రతిష్ఠో మహాబాహో విమూఢో బ్రహ్మణః పథి|| 6-38 అ. ఏతన్మే సంశయం కృష్ణ ఛేత్తుమర్హస్యశేషతః| త్వదన్యః సంశయస్యాస్య ఛేత్తా న హ్యుపపద్యతే|| 6-39 | ఉత్పలమాల. అందగఁ జూచు బ్రహ్మపథమందఁగ నేరక , గర్మయోగపున్ జందముఁ గాక , నెందుల పసం దెనయంగను లేక , మేఘముల్ చిందర వందరౌ గతి నశింపడె , రెంట నిరాశ్రయుండు ; నా సందియ మిందుఁ బాపు నరసారథి ! నీవె గురుండ వియ్యెడన్. ౩౨ | గొప్పబాహువులుకల ఓ శ్రీకృష్ణా ! బ్రహ్మమార్గమున ( యోగమున ) స్థిరత్వములేనివాడగు మూఢుడు ఇహపరముల రెండంటికిని చెడినవాడై చెదిరిన మేఘమువలె నశించిపోడా యేమి ? కృష్ణా ! ఈ నా సందేహమును పూర్తిగా తొలగించుటకు నీవే తగుదువు ( సమర్థుడవు ) . నీవుతప్ప ఇతరులెవ్వరును దీనిని తొలగింపజాలరు . |
అ. శ్రీభగవానువాచ| పార్థ నైవేహ నాముత్ర వినాశస్తస్య విద్యతే| న హి కల్యాణకృత్కశ్చిద్ దుర్గతిం తాత గచ్ఛతి|| 6-40 | శ్రీ భగవానుల వాక్యము. ఆటవెలది. అట్టి భ్రంశ మొందు నట్టి వారికి , సేగి , నిహపరముల రెంట నెనయఁ బోరు ; పుణ్యకృతముఁ జేయు బుధులిందు నందునుఁ , బరితపింపఁ బోరు పార్థ నిజము. ౩౩ | శ్రీ భగవానుడు పలికెను. ఓ అర్జునా ! అట్టి యోగభ్రష్టున కీ లోకమందుగాని, పరలోకమందుగాని వినాశము కలుగనే కలుగదు. నాయనా ! మంచి కార్యములు చేయువాడెవడును దుర్గతిని పొందడు గదా ! |
అ. ప్రాప్య పుణ్యకృతాం లోకా నుషిత్వా శాశ్వతీః సమాః| శుచీనాం శ్రీమతాం గేహే యోగభ్రష్టోऽభిజాయతే|| 6-41 | ఆటవెలది. బ్రహ్మ నిష్ఠయందు భ్రంశమ్ముఁ గనువారు , పుణ్య పురుషలోకములకుఁ బోదు ; రచటఁ గొంతకాల మావాస మొనరించి , భువిని ధనికులిండ్లఁ బుట్టుచుంద్రు. ౩౪ | యోగభ్రష్టుడు ( మరణానంతరము ) పుణ్యాత్ముల లోకములను పొంది , అట అనేక వత్సరములు నివసించి, తదుపరి పరిశుద్ధులైనట్టి ( సదాచారవంతులైన ) శ్రీమంతులయొక్క గృహమందు పుట్టుచున్నాడు. |
అ. అథవా యోగినామేవ కులే భవతి ధీమతామ్| ఏతద్ధి దుర్లభతరం లోకే జన్మ యదీదృశమ్|| 6-42 అ. తత్ర తం బుద్ధిసంయోగం లభతే పౌర్వదేహికమ్| యతతే చ తతో భూయః సంసిద్ధౌ కురునన్దన|| 6-43 అ. పూర్వాభ్యాసేన తేనైవ హ్రియతే హ్యవశోऽపి సః| జిజ్ఞాసురపి యోగస్య శబ్దబ్రహ్మాతివర్తతే|| 6-44 అ. ప్రయత్నాద్యతమానస్తు యోగీ సంశుద్ధకిల్బిషః| అనేకజన్మసంసిద్ధ స్తతో యాతి పరాం గతిమ్|| 6-45 | చంపకమాల. మఱియుఁ గులీనులౌ , బుధుల , మాన్యుల యిండ్లను బుట్టుచుందు ; ర బ్బురముగఁ బూర్వ జన్మ ఫలముల్ గొని , బుద్ధివిశేష సంపదన్ , దిరుగ పునః ప్రయత్నమును ధీయుతులై యొనరించి , వేదక ర్మరయక జ్ఞాన నిష్ఠ ఫలమంది , తరింతురు జుమ్ము , ఫల్గునా ! ౩౫ | లేక, ( ఉత్తమతరగతి యోగియైనచో ) జ్ఞానవంతులగు యోగులయొక్క వంశమందే జన్మించుచున్నాడు. ఈ ప్రకారమగు జన్మము లోకమున మహా దుర్లభమైనది. ఓ అర్జునా ! అట్లాతడు యోగులవంశమున జన్మించి పూర్వదేహసంబంధమైన ( యోగవిషయిక ) బుద్ధితోటి సంపర్కమును పొందుచున్నాడు. అట్టి ( యోగ ) సంస్కారమువలన నాతడు సంపూర్ణయోగసిద్ధి ( మోక్షము ) కొఱకై మరల తీవ్రతరప్రయత్నమును సల్పుచున్నాడు. అతడు ( యోగభ్రష్టుడు ) యోగాభ్యాసమునకు తానుగా ( మొదట ) నిశ్చయింపకున్నను పూర్వజన్మమందలి అభ్యాసబలముచే యోగమువైపునకే ఈడ్వబడుచున్నాడు. యోగము నెఱుఁగ దలంపుగలవాడైనంతమాత్రముచేతనే ( యోగాభ్యాసముచేయ నిచ్చగించనంతమాత్రముచేతనే ) వేదములందు జెప్పబడిన కర్మానుష్ఠాన ఫలమును మనుజుడు దాటివేయుచున్నాడు. పట్టుదలతో ప్రయత్నించునట్టి యోగి పాపరహితుడై, ఆ పిదప సర్వోత్తమమగు (మోక్ష ) గతిని బడయుచున్నాడు. |
అ. తపస్విభ్యోऽధికో యోగీ జ్ఞానిభ్యోऽపి మతోऽధికః| కర్మిభ్యశ్చాధికో యోగీ తస్మాద్యోగీ భవార్జున|| 6-46 | ఆటవెలది. తపసి కంటె , శాస్త్ర ధర్మవిదుని కంటె , వేదవిదుని కంటె , వేయిరెట్లు జ్ఞాన నిష్ఠగరిమ నూను వాఁడధికుఁడౌ ; యోగ నిష్ఠనుండు మోయి , పార్థ ! ౩౬ | ఓ అర్జునా ! యోగియగువాడు ( కృచ్ఛ్రచాంద్రాయణాది ) తపస్సులుచేయువారికంటెను, ( అగ్నిహోత్రాది ) కర్మలుచేయువారికంటెనుగూడ శ్రేష్ఠుడని తలంపబడుచున్నాడు. కాబట్టి నీవు యోగివి కమ్ము. |
అ. యోగినామపి సర్వేషాం మద్గతేనాన్తరాత్మనా| శ్రద్ధావాన్భజతే యో మాం స మే యుక్తతమో మతః|| 6-47 | ఉత్పలమాల. నన్నె సమస్తమంచు మననం మొనరించి , భజించి , సర్వదా యన్నిట నన్నెఁ జూచు , నిసుమంతయు భేదమెఱుంగరాక , యెం దున్న నికే క్రియన్ సలుపుచున్న సతంబును , జ్ఞాననిష్ఠుఁడే , యెన్నఁగ నందఱందధికుఁ డీతఁడె యంచుఁ దలంతు , నర్జునా ! ౩౭ | యోగులందఱిలోను ఎవడు నాయందు మనస్సును నిలిపి శ్రద్ధతో నన్ను ధ్యానించుచున్నాడో అట్టివాడు సర్వశ్రేష్ఠుడని నా యభిప్రాయము. |
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే ఆత్మసంయమయోగో నామ షష్ఠోऽధ్యాయః|| 6 || | ఓం తత్ సత్ శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రిచే యనువదింపబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణి యందలి శ్రీ ఆత్మసంయమయోగము ( ధ్యాన యోగము ) అను షష్ఠమ తరంగము సంపూర్ణం. శ్రీ కృష్ణపరబ్రహ్మార్పణమస్తు. | ఓం ఇది ఉపనిష్త్రతిపాదకమును, బ్రహ్మవిద్యయు, యోగశాస్త్రమును, శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు ఆత్మసంయమయోగమను ఆఱవ అధ్యాయము. సంపూర్ణము. ఓమ్ తత్ సత్. |
Wednesday, October 7, 2009
కర్మసన్న్యాస యోగము
శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు) | శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952) |
గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979) |
---|---|---|
అర్జున ఉవాచ| అనుష్టుప్. సంన్యాసం కర్మణాం కృష్ణ ! పునర్యోగం చ శంససి ! | యచ్ఛ్రేయ ఏతయోరేకం తన్మే బ్రూహి సునిశ్చితమ్|| 5-1 |
అర్జును వాక్యము. తేటగీతి. కర్మ సన్న్యాసమే యధికమ్మటంచు , నొక్కపరి కర్మయోగమే యెక్కుడనుచుఁ , జిక్కు వాక్యములను జెప్పఁ జిత్త మెరియు ; నిశ్చితి శ్రేయమేది మన్నించి చెపుమ. ౧ |
అర్జునుడు పలికెను ఓ కృష్ణమూర్తీ ! నీవొకప్పుడు కర్మలయొక్క త్యాగమును ( కర్మ త్యాగ పూర్వకమగు జ్ఞానమును ) , మఱియొకప్పుడు కర్మయోగమును ప్రశంసించుచున్నావు . కావున ఈ రెండిటిలో నేది శ్రేష్ఠమైనదో బాగుగ నిశ్చయించి ఆ ఒక్కదానిని నాకు చెప్పుము . |
శ్రీభగవానువాచ| అనుష్టుప్. సంన్యాసః కర్మయోగశ్చ నిఃశ్రేయసకరావుభౌ| తయోస్తు కర్మసంన్యాసా త్కర్మయోగో విశిష్యతే|| 5-2 |
శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. కర్మ సంన్యాస , కర్మయోగ , ద్వయమ్ము జ్ఞాన సాధనములె యంచుఁ గనుము పార్థ ! జ్ఞాన రహిత సంన్యాసంబు కంటె , కర్మ యోగమే శ్రేష్ఠమౌ మార్గమో , కిరీటి ! ౨ |
కర్మత్యాగము ( కర్మత్యాగ పూర్వకమగు జ్ఞానయోగము ) , కర్మయోగము అను రెండును మోక్షమును గలుగజేయును . అయితే , ఆ రెండిటిలోను ( ప్రారంభమున ) కర్మత్యాగమున కంటె కర్మయోగమే శ్రేష్ఠమైనది . |
అ. జ్ఞేయః స నిత్యసంన్యాసీ యో న ద్వేష్టి న కాఙ్క్షతి| నిర్ద్వన్ద్వో హి మహాబాహో ! సుఖం బన్ధాత్ప్రముచ్యతే|| 5-3 |
తేటగీతి. ఎవఁడు సుఖదుఃఖముల రెంటి కవశుఁ డగునొ , ద్వంద్వముల యందు సమభావ మంద గనునొ , కర్మఁ జేసియు వాఁడె నిష్కర్మి యగుచుఁ గర్మ సంన్న్యాసి తుల్యుఁడౌ కర్మయోగి. ౩ |
గొప్ప బాహువులు కల ఓ అర్జునా ! ఎవడు ( ఏ కర్మయోగి ) దేనినిగూడ ద్వేషింపడో , దేనినిగూడ కోరడో అట్టివాడు ఎల్లప్పుడును సన్న్యాసి ( త్యాగి ) యేయని తెలియదగినది. ఏలయనగా ( రాగద్వేషాది ) ద్వంద్వములు లేనివాడు సులభముగ సంసారబంధమునుండి విముక్తుడు కాగలడు. |
అ. సాఙ్ఖ్యయోగౌ పృథగ్బాలాః ప్రవదన్తి న పణ్డితాః| ఏకమప్యాస్థితః సమ్య గుభయోర్విన్దతే ఫలమ్|| 5-4 |
ఆటవెలది. జ్ఞాన కర్మలం దసంబద్ధ భావమ్ము పండితుం డెవండు పలుకఁ బోడు ; జ్ఞానకర్మ యుగపు స్థానమ్ము లేకమ్ము, సాధనాంతరములె , సవ్యసాచి ! ౪ |
( కర్మసన్న్యాసపూర్వకమగు ) జ్ఞానయోగము , కర్మయోగము వేఱు వేఱని ( వేఱు వేఱు ఫలములు కలవని ) అవివేకులు పలుకుదురే కాని వివేకవంతులు కాదు. ఆ రెండిటిలో ఏ ఒక్కదానినైనను బాగుగ అనుష్ఠించినచో రెండిటి యొక్క ఫలమును ( మోక్షమును ) మనుజుడు పొందుచున్నాడు. |
అ. యత్సాఙ్ఖ్యైః ప్రాప్యతే స్థానం తద్యోగైరపి గమ్యతే| ఏకం సాఙ్ఖ్యం చ యోగం చ యః పశ్యతి స పశ్యతి|| 5-5 |
తేటగీతి. సాంఖ్య యోగులు చెందెడి సత్ఫలంబు , కర్మయోగులు సాధింపగలరు సుమ్ము ! జ్ఞాన కర్మల యుగళమేకమ్మటంచుఁ దెలిసికొనువాఁడె , బాగుగాఁ దెలియువాఁడు. ౫ |
జ్ఞానయోగులచే ఏ స్థానము ( మోక్షము ) పొందబడుచున్నదో, అది కర్మయోగులచేతను పొందబడుచున్నది. జ్ఞానయోగమును, కర్మయోగమును ఒక్కటిగ ( ఒకే ఫలము గలుగజేయునదిగ ) చూచువాడే నిజముగ చూచువాడగును.( తెలిసిన వాడగును ). |
అ. సంన్యాసస్తు మహాబాహో ! దుఃఖమాప్తుమయోగతః| యోగయుక్తో మునిర్బ్రహ్మ నచిరేణాధిగచ్ఛతి|| 5-6 |
తేటగీతి. కర్మ సంన్యాస సాధన కష్టమగును , యోగయుక్తుండుఁ గాకుండనే గమింపఁ ; గాన , నిష్కామ కర్మ యోగమ్ము నెఱప , నచిర కాలమ్మునన్ బ్రహ్మమంద నవును. ౬ |
గొప్పబాహువులుకల ఓ అర్జునా ! ( కర్మ సన్న్యాస రూపమగు ) జ్ఞానయోగమైతే కర్మయోగము లేకుండ పొందుటకు కష్టతరమైనది . కర్మయోగముతో గూడిన ( దైవ ) మననశీలుడు శీఘ్రముగ ( లక్ష్యమగు ) బ్రహ్మమును పొందుచున్నాడు. |
అ. యోగయుక్తో విశుద్ధాత్మా విజితాత్మా జితేన్ద్రియః| సర్వభూతాత్మభూతాత్మా కుర్వన్నపి న లిప్యతే|| 5-7 |
కందము. తనయందు సర్వభూతము లనుఁ గనుచును , భూతచయములన్ దన యాత్మన్ గనియెడి , విజితాత్మను బం ధన మంటదు , కర్మఁ జేసినను , గౌంతేయా ! |
( నిష్కామ ) కర్మయోగము నాచరించువాడును, పరిశుద్ధమైన హృదయము గలవాడును, లెస్సగ జయింపబడిన మనస్సు గలవాడును, ఇంద్రియములను జయించినవాడును, సమస్త ప్రాణులయందుండు ఆత్మయు, తన ఆత్మయు నొకటేయని తెలిసికొనినవాడు నగు మనుజుడు కర్మలను జేసినను వానిచే నంటబడడు. |
అ. నైవ కిఞ్చిత్కరోమీతి యుక్తో మన్యేత తత్త్వవిత్| పశ్యఞ్శృణ్వన్స్పృశఞ్జిఘ్ర న్నశ్నన్గచ్ఛన్స్వపఞ్శ్వసన్|| 5-8 అ. ప్రలపన్విసృజన్గృహ్ణ న్నున్మిషన్నిమిషన్నపి| ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేషు వర్తన్త ఇతి ధారయన్|| 5-9 |
ఉత్పలమాల. చూచియుఁ , దాకి వాసనల సోకి, భుజించి, గమించి, నిద్రమేన్ జాచియు, యూపిరిన్ విడిచి, శ్వాసమొనర్చియు, మాటలాడి, చే సాచి, గ్రహించియున్, విడిచి, చక్షుల విచ్చియు, మూసి, యింద్రియా ళీ చలనమ్ము నొందు, విషయేచ్ఛల నంచుఁ దలంచు, భిన్నుఁడై. ౮ |
పరమార్థతత్త్వము నెఱిఁగిన యోగయుక్తుడు ( ఆత్మయందు నెలకొనిన చిత్తముగలవాడు ) చూచుచున్నను, తాకుచున్నను, వాసన జూచుచున్నను, తినుచున్నను, నడచుచున్నను, నిదురించుచున్నను, ఊపిరివిడుచుచున్నను, మాట్లాడుచున్నను, విడుచుచున్నను, గ్రహించుచున్నను, కండ్లను తెఱచుచున్నను, మూయుచున్నను, ఇంద్రియములు ( వాని వాని ) విషయములందు ప్రవర్తించుచున్నవని నిశ్చయించినవాడై నే నొకింతయైన ఏమియు చేయుటలేదు - అనియే తలంచును ( ఆ యా కార్యములందు కర్తృత్వబుద్ధి లేకుండును ). |
అ. బ్రహ్మణ్యాధాయ కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా కరోతి యః| లిప్యతే న స పాపేన పద్మపత్రమివామ్భసా|| 5-10 |
కందము. జలజాతాసను కర్పిత ములొనర్చి, ముముక్ష కామమును లేని నరున్ జల మంట కుండ, నీరజ దళ మట్టులె, పాపతతులు దవులవు పార్థా ! ౯ |
ఎవడు తాను జేయు కర్మలను పరమాత్మ కర్పించి సంగమును ( ఆసక్తిని ) విడిచి చేయుచున్నాడో అట్టివాడు తామరాకు నీటిచే అంటబడనట్లు, పాపముచే నంటబడకుండును. |
అ. కాయేన మనసా బుద్ధ్యా కేవలైరిన్ద్రియైరపి| యోగినః కర్మ కుర్వన్తి సఙ్గం త్యక్త్వాత్మశుద్ధయే|| 5-11 |
కందము. త్రికరణముల నింద్రియములు నకలంకత విహిత కర్మలందుఁ జరింపన్ , సుకరమయి చిత్తశుద్ధిని వికసిల్లెడు , కర్మయోగ విదుఁ డిటు పార్థా ! |
( నిష్కామ కర్మ ) యోగులు చిత్తశుద్ధికొఱకై ఫలాసక్తిని విడిచి శరీరము చేతను, మనస్సు చేతను, బుద్ధి చేతను, అభిమానములేని వట్టి ఇంద్రియముల చేతను కర్మలను జేయుచున్నారు. |
అ. యుక్తః కర్మఫలం త్యక్త్వా శాన్తిమాప్నోతి నైష్ఠికీమ్| అయుక్తః కామకారేణ ఫలే సక్తో నిబధ్యతే|| 5-12 |
చంపకమాల. ఫలముల కాసఁ జెందకయె, బ్రహ్మ సమర్పణ మాచరించి, క ర్మల నొనరించు జ్ఞానికి, నిరంతర శాంతి ఘటిల్లుఁ; గామ్య క ర్మలఁ జరియించు మూఢుఁడు, నిరంతర దుర్భరమౌ మనో వ్యథల్ జెలగి, యశాంతినిన్ దొరలుఁ జిత్త పరిభ్రమణానిపాతమై. ౧౧ |
యోగయుక్తుడు ( నిష్కామ కర్మయోగి ) కర్మలయొక్క ఫలమును విడిచిపెట్టి ( చిత్తశుద్ధి వలన ) ఆత్మనిష్ఠాసంబంధమైన శాశ్వతమగు శాంతిని బొందుచున్నాడు. యోగయుక్తుడు కానివాడు ( ఫలాపేక్షతో కర్మలను జేయువాడు ) ఆశచే ప్రేరితుడై కర్మఫలమందాసక్తిగల్గి బద్ధుడగుచున్నాడు |
అ. సర్వకర్మాణి మనసా సంన్యస్యాస్తే సుఖం వశీ| నవద్వారే పురే దేహీ నైవ కుర్వన్న కారయన్|| 5-13 |
తేటగీతి. సర్వకర్మల వీడి, నిస్సంగుఁడగుచు, మనసు పరిపక్వమంది, కర్మను నకర్మ మఱి యకర్మలో గర్మను నఱయు దేహి, దేహమునఁ జిన్మయుండయి తేజరిల్లు. ౧౨ |
ఇంద్రియనిగ్రహముగల దేహధారి మనస్సుచే సమస్త కర్మలను ( కర్మ ఫలములను ) పరిత్యజించి, ఏమియు చేయనివాడై, చేయింపనివాడై, తొమ్మిది ద్వారములుగల పట్టణమగు శరీరమందు హాయిగా నుండుచున్నాడు. |
అ. న కర్తృత్వం న కర్మాణి లోకస్య సృజతి ప్రభుః| న కర్మఫలసంయోగం స్వభావస్తు ప్రవర్తతే|| 5-14 |
తేటగీతి. నిఖిల జగముల నిండిన యఖిల సత్తు తానెయంచని తెలిసిన జ్ఞాని, యాత్మ ధృతినిఁ గనఁబోడు కర్తృభోక్తృతలు ప్రాణి తతుల యందు నజ్ఞాన చోదితము లగుట. ౧౩ |
భగవంతుడు ( ఆత్మ ) జీవులకు కర్తృత్వమునుగాని, కర్మములనుగాని, కర్మఫలములతోటి సంబంధముగాని కలుగజేయుటలేదు . మఱేమనిన, ప్రకృతియే ( ప్రకృతిసంబంధమువలన గలిగిన జన్మాంతర సంస్కారమే ) ఆయా కర్తృత్వాదులను గలుగ జేయుచున్నది . |
అ. నాదత్తే కస్యచిత్పాపం న చైవ సుకృతం విభుః| అజ్ఞానేనావృతం జ్ఞానం తేన ముహ్యన్తి జన్తవః|| 5-15 అ. జ్ఞానేన తు తదజ్ఞానం యేషాం నాశితమాత్మనః| తేషామాదిత్యవజ్జ్ఞానం ప్రకాశయతి తత్పరమ్|| 5-16 |
ఉత్పలమాల. వ్యక్తుల పాపపుణ్యములఁ బాలుఁ గొనం డిసుమంతయైన ; నీ వ్యక్తిగత ప్రభేదముల వక్తృత కార్య కలాపమెల్ల న వ్యక్త మవిద్య, జ్ఞానమును సాంతముగాఁ గబళింపగల్గు ధీ రిక్తత యే కతంబని, యెఱుంగెడు ధీయుతుఁ డీ రహస్యమున్. ౧౪ |
పరమాత్మ యెవనియొక్కయు పాపమునుగాని, పుణ్యమునుగాని స్వీకరింపడు . అజ్ఞానము చేత జ్ఞానము కప్పబడియున్నది. అందుచేత జీవులు భ్రమనొందుచున్నారు. ఆత్మజ్ఞానముచే యెవరియొక్క అజ్ఞానము నశింపజేయబడినదో , అట్టివారి జ్ఞానము సూర్యునివలె ఆ పరబ్రహ్మస్వరూపమును ప్రకాశింపజేయుచున్నది (స్వస్వరూపానుభవమును గలుగ జేయుచున్నది ) . |
అ. తద్బుద్ధయస్తదాత్మాన స్తన్నిష్ఠాస్తత్పరాయణాః| గచ్ఛన్త్యపునరావృత్తిం జ్ఞాననిర్ధూతకల్మషాః|| 5-17 |
కందము. జ్ఞానాసిని నజ్ఞానపు న్యూనావృతమెల్లఁ దొలగ నుక్కడగింపన్ , భానూజ్వల దీప్తి నిభం బై నెగడును జ్ఞానమున్ దనంతటఁ దానై. ౧౫ |
ఆ పరమాత్మయందే బుద్ధిగలవారును, ఆపరమాత్మయందే మనస్సును నెలకొల్పినవారును, ఆ పరమాత్మయందే నిష్ఠగలవారును , ఆ పరమాత్మనే పరమగతిగ నెంచువారును జ్ఞానముచే నెగురగొట్టబడిన పాపముగలవారై పునరావృత్తిరహితమగు (పునర్జన్మవర్జితమగు ) శాశ్వత మోక్షపదవిని బొందుచున్నారు . |
అ. విద్యావినయసమ్పన్నే బ్రాహ్మణే గవి హస్తిని| శుని చైవ శ్వపాకే చ పణ్డితాః సమదర్శినః|| 5-18 |
ఉత్పలమాల. కోవిదుఁడైన బ్రాహ్మణుని, గోవును, హస్తిని, జాగిలంబులన్ , జీవ కళేబరంబుల భుజించెడి మాలల , హీన జాతి దు ర్జీవుల నెల్లవారి సమదృష్టిఁ గనుం గొనఁ గల్గు సత్త్వ సం భావ సమన్వితుండెవఁడొ , పండితుఁడందురు వాని ఫల్గునా ! ౧౬ |
విద్య, వినయము కలిగియున్న బ్రాహ్మణునియందును , గోవునందును , ఏనుగునందును , కుక్కయందును , కుక్కమాంసము వండుకొని తిను చండాలునియందును సమదృష్టిగలవారే ( వారిని సమముగ జూచువారే ) జ్ఞానులు ( ఆత్మానుభవముగలవారు ) అని చెప్పబడుదురు . |
అ. ఇహైవ తైర్జితః సర్గో యేషాం సామ్యే స్థితం మనః| నిర్దోషం హి సమం బ్రహ్మ తస్మాద్ బ్రహ్మణి తే స్థితాః|| 5-19 |
కందము. సమ భావమె నిర్దోషము, సమతయె బ్రహ్మమ్ము సుమ్ము, సమభావమునన్ గమియించెడు బ్రహ్మ విదుం డమరుఁడు, జీవించి యీ యిహమ్ము నె పార్థా ! ౧౭ |
ఎవరియొక్క మనస్సు సమభావమందు ( నిశ్చల సమస్థితియందు, లేక సర్మప్రాణులందును ఆత్మను సమముగ జూచుటలో ) స్థిరముగనున్నదో, అట్టివారీజన్మమునందే జననమరణరూప సంసారమును జయించినవారగుదురు . ఏలయనిన, బ్రహ్మము దోషరహితమైనది, సమమైనది కావున ( సమత్వమందు స్థితిగల ) వారు బ్రహ్మమునందున్నవారే యగుదురు . |
అ. న ప్రహృష్యేత్ప్రియం ప్రాప్య నోద్విజేత్ప్రాప్య చాప్రియమ్| స్థిరబుద్ధిరసమ్మూఢో బ్రహ్మవిద్ బ్రహ్మణి స్థితః|| 5-20 |
చంపకమాల. సమతను నొందు ధీయుతుఁడు సంతసమొందడు, కుందకుండు, నీ నిమిష ప్రియా ప్రియమ్ములకు నిస్తులమౌ సమభావ మంది, బ్ర హ్మముఁ గని, కార్య శూన్యుఁడగు; మానిత కర్మ కృతార్థుఁడైన సం యమి సుమవాఁడు, బ్రహ్మపథ మందుఁ జిర స్థిరమైన సద్గతిన్. ౧౮ |
స్థిరమగుబుద్ధిగలవాడును, మోహరహితుడును, బ్రహ్మమందు నిలుకడ కలవాడునగు బ్రహ్మజ్ఞాని ఇష్టమైన దానిని పొందినపుడు సంతోషమునుగాని, అనిష్టమైనదానిని పొందినపుడు దుఃఖమునుగాని పొందకుండును . |
అ. బాహ్యస్పర్శేష్వసక్తాత్మా విన్దత్యాత్మని యత్సుఖమ్| స బ్రహ్మయోగయుక్తాత్మా సుఖమక్షయమశ్నుతే|| 5-21 |
తేటగీతి. స్పర్శ శబ్దాది విషయ వాంఛల విరక్తి నంది, హృదయమ్ము తన యాత్మయందు నిలిచి, బ్రహ్మ నిష్ఠాగరిష్ఠుఁడౌ వాని యాత్మ శాశ్వతానంద మొంది, నిశ్చలతఁ గాంచు. ౧౯ |
బాహ్యమునగల శబ్దాది విషయములం దాసక్తి లేనివాడు ఆత్మయందెట్టి ( నిరతిశయ ) సుఖము కలదో అట్టి సుఖమునే పొందుచున్నాడు . అతడు బ్రహ్మనిష్ఠయను సమాధితో గూడుకొనినవాడై ( బ్రహ్మానుసంధానపరుడై ) అక్షయమగు సుఖమును బడయుచున్నాడు . |
అ. యే హి సంస్పర్శజా భోగా దుఃఖయోనయ ఏవ తే| ఆద్యన్తవన్తః కౌన్తేయ ! న తేషు రమతే బుధః|| 5-22 |
కందము. భోగ సుఖమ్ములు క్షణిక మ్మౌగద, కౌంతేయ ! దుఃఖమగుఁ దుదికెల్లన్ ; రాగిలఁడు బుధుఁడెవండును, భోగములకు, వచ్చిపోవు బుద్బుదములకున్. ౨౦ |
అర్జునా ! ( ఇంద్రియ ) విషయసంయోగమువలన కలుగు భోగములు దుఃఖహేతువులును, అల్పకాలముండునవియు, నయియున్నవి. కావున విజ్ఞుడగువాడు వానియందు క్రీడింపడు ( ఆసక్తి గొనడు ). |
అ. శక్నోతీహైవ యః సోఢుం ప్రాక్శరీరవిమోక్షణాత్| కామక్రోధోద్భవం వేగం స యుక్తః స సుఖీ నరః|| 5-23 |
కందము. కామక్రోధో ద్వేగం బే మనుజుఁడు నిగ్రహించి, యెసగు సుఖమునన్, ఈ మనికినె ముక్తుండగు ధీమంతుఁడతండె, పో, జితేంద్రియుఁ డగుటన్. ౨౧ |
ఎవ డీశరీరమును విడుచుటకు పూర్వమే యిచ్చోటనే ( ఈజన్మయందే ) కామక్రోధముల వేగమును అరికట్టగలుగుచున్నాడో, అతడే యోగియు ( చిత్తోపరతి కలవాడును ) , సుఖవంతుడు నగును . |
అ. యోऽన్తఃసుఖోऽన్తరారామ స్తథాన్తర్జ్యోతిరేవ యః| స యోగీ బ్రహ్మనిర్వాణం బ్రహ్మభూతోऽధిగచ్ఛతి|| 5-24 |
ఆటవెలది. ఆత్మ యందె సుఖము, నాత్మయందే క్రీడ, ఆత్మయందె దీప్తి, నఱయు వాఁడు, సర్వసాక్షి బ్రహ్మ నిర్వాణ మిచ్చటే కనుచు, ముక్తినందుఁ దనువు నందె. ౨౨ |
ఎవడు లోన ఆత్మయందే సుఖించుచు, ఆత్మయందే క్రీడించుచు ఆత్మయందే ప్రకాశము గలవాడై యుండునో అట్టి యోగి బ్రహ్మస్వరూపుడై బ్రహ్మసాక్షాత్కారమును ( మోక్షమును ) బొందును |
అ. లభన్తే బ్రహ్మనిర్వాణ మృషయః క్షీణకల్మషాః| ఛిన్నద్వైధా యతాత్మానః సర్వభూతహితే రతాః|| 5-25 |
కందము. భూత హిత ప్రియుఁ డింద్రియ చేతమ్ముల నిగ్రహించు ; స్థిత ధీరవరుం డీతనువు నందె గను, జల జాతాసను భావపథము ; సంశయమేలా ? ౨౩ |
పాప రహితులును, సంశయవర్జితులును, ఇంద్రియమనంబులను స్వాధీనపఱచుకొనినవారును, సమస్త ప్రాణులయొక్క క్షేమమందాసక్తిగలవారునగు ఋషులు ( అతీంద్రియ జ్ఞానులు ) బ్రహ్మసాక్షాత్కారమును (మోక్షమును ) బొందుచున్నారు . |
అ. కామక్రోధవియుక్తానాం యతీనాం యతచేతసామ్| అభితో బ్రహ్మనిర్వాణం వర్తతే విదితాత్మనామ్|| 5-26 అ. స్పర్శాన్కృత్వా బహిర్బాహ్యాం శ్చక్షుశ్చైవాన్తరే భ్రువోః| ప్రాణాపానౌ సమౌ కృత్వా నాసాభ్యన్తరచారిణౌ|| 5-27 అ. యతేన్ద్రియమనోబుద్ధి ర్మునిర్మోక్షపరాయణః| విగతేచ్ఛాభయక్రోధో యః సదా ముక్త ఏవ సః|| 5-28 |
తేటగీతి. బాహ్యవిషయముల్ మనమునఁ బట్టనీక, తనదు చూపులు భ్రూమధ్యమున గుదించి, శ్వాస నిశ్వాసములు రెండు సమముఁ జేసి, యతి జితేంద్రియుఁ డిటు మోక్ష మధిగమించు. ౨౪తేటగీతి. బుద్ధి కర్మేంద్రియంబుల పోకలుడిపి, క్రోధ కామాది వేగముల్ గుదియఁ గట్టి, ధ్యాననిష్ఠా గరిష్ఠుడౌ , మౌనివరుఁడు కాలము గ్రసించు, ముక్తి సంగతినిఁ గాంచు. ౨౫ |
కామక్రోధాదులు లేనివారును, మనోనిగ్రహము గలవారును, ఆత్మతత్త్వము నెఱిగినవారునగు యత్నశీలురకు బ్రహ్మసాయుజ్యము ( మోక్షము, బ్రహ్మానందము ) అంతటను ( శరీరమున్నప్పుడును, లేనపుడును సర్వత్ర ) వెలయుచునే యున్నది . ఎవడు వెలుపలనున్న శబ్దస్పర్శాది విషయములను వెలుపలికే నెట్టివైచి ( లోన ప్రవేశింపనీయక ), చూపును భ్రూమధ్యమందు నిలిపి, నాసికాపుటములందు సంచరించు ప్రాణాపానవాయువులను సమముగ జేసి, ఇంద్రియమనోబుద్ధులను నిగ్రహించి ఇచ్ఛా భయ క్రోధములు లేనివాడై, మోక్షాసక్తుడై ( ఆత్మ ) మననశీలుడై యుండునో అట్టివా డెల్లప్పుడును ముక్తుడే యగును . |
అ. భోక్తారం యజ్ఞతపసాం సర్వలోకమహేశ్వరమ్| సుహృదం సర్వభూతానాం జ్ఞాత్వా మాం శాన్తిమృచ్ఛతి|| 5-29 |
ఉత్పలమాల. కర్తను భోక్తగా యజనకర్మ తపంబుల యందు, నే జగ ద్భర్తను, సర్వభూత హిత దాత, యటంచు నెఱుంగు ధీర స ద్వర్తనులైనవారు, నిరతంబును శాంతి పథంబునన్ నిరా వర్తన సుస్థితిన్ గని ప్రభాసితులై వసియింతు రెప్పుడున్. ౨౬ |
యజ్ఞములయొక్కయు, తపస్సులయొక్కయు భోక్త ( ఫలములనుభవించువాడు ) గను , సమస్తలోకములయొక్క ఈశ్వరుడు ( ప్రభువు, శాసకుడు )గను, సమస్తప్రాణులయొక్క హితకారిగను, నన్నెఱిఁగి మనుజుడు శాంతిని బొందుచున్నాడు . |
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే సంన్యాసయోగో నామ పఞ్చమోऽధ్యాయః|| 5 || |
ఓం తత్ సత్. ఇట్లు శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రిచే అనువదింపబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణి యందు శ్రీ కర్మసంన్యాస యోగమను పంచమ తరంగము సంపూర్ణం. శ్రీ కృష్ణపరబ్రహ్మార్పణమస్తు. |
ఇది ఉపనిషత్ప్రతిపాదితమును, బ్రహ్మవిద్యయు, యోగశాస్త్రమును, శ్రీ కృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు కర్మసన్న్యాసయోగమను ఐదవ అధ్యాయము. ఓమ్ తత్ సత్. |
Subscribe to:
Posts (Atom)