శ్రీ విభూతి యోగము

శ్రీమద్భగవద్గీతా (మూల శ్లోకములు)	శ్రీ గీతామృత తరంగిణి(తెలుగు పద్యములు) శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి (1948-1952)	గీతా మకరందము(తెలుగు తాత్పర్యము) శ్రీ విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి, శ్రీ శుకబ్రహ్మాశ్రమము కాళహస్తి(1979)
శ్రీభగవానువాచ| అనుష్టుప్. భూయ ఏవ మహాబాహో ! శృణు మే పరమం వచః| యత్తేऽహం ప్రీయమాణాయ వక్ష్యామి హితకామ్యయా|| 10-1	శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. నా పలుకుల నాలించి , సంతసము నొందు నీకుఁ జెప్పెద మఱల , దానినె కిరీటి ! నీ హితంబునుఁ గోరుచు , నే వచింతు సావధానుండవై విను , సవ్యసాచి ! ౧	గొప్ప భుజములుగల ఓ అర్జునా ! ( నా మాటలు విని ) సంతసించుచున్న నీకు హితమును కలుగజేయు నుద్దేశముతో మఱల ఏ శ్రేష్ఠమగు వాక్యమును నేను చెప్పబోవు చున్నానో , దానిని వినుము .
అ. న మే విదుః సురగణాః ప్రభవం న మహర్షయః| అహమాదిర్హి దేవానాం మహర్షీణాం చ సర్వశః|| 10-2	తేటగీతి. నాదు శక్తి యుత్పత్తి బ్రహ్మాదులకును నల మహర్షుల కేనియుఁ దెలియరాదు , సర్వదేవులు భృగ్వాది సంయములకు ; నాది దేవుండ మూలమంతటికి నేనె . ౨	నా యొక్క ఉత్పత్తిని ( అవతార రహస్యమును , లేక , ప్రభావమును ) దేవగణము లెఱుఁగవు . మహర్షులున్ను ఎఱుఁగరు . ( ఏలయనిన ) నేను ఆ దేవతలకును , మహర్షులకును సర్వవిధముల మొదటివాడను ( కారణభూతుడను ) గదా !
అ. యో మామజమనాదిం చ వేత్తి లోకమహేశ్వరమ్| అసమ్మూఢః స మర్త్యేషు సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే|| 10-3	చంపకమాల. ఎవఁడు సనాతనుం డజుఁడ నే నెయటంచుఁ దలంచుచుండునో , యెవఁడు జగత్ప్రభుండనని యెంచి ననున్ భజియించుచుండునో , తవులడు పాపకర్మల పథంబుల నెప్డు ; విముక్తుఁ డైన బ్ర హ్మవిదుఁ డతండె జుమ్ము ; పరమార్థము దీని వినంగఁ జెప్పితిన్ . ౩	ఎవడు నన్ను పుట్టుకలేనివానిగను , అనాదిరూపునిగను , సమస్తలోకములకు నియామకునిగను తెలుసుకొనుచున్నాడో , అతడు అజ్ఞానము లేనివాడై సర్వపాపములనుండి లెస్సగ విడువబడుచున్నాడు .
అ. బుద్ధిర్జ్ఞానమసమ్మోహః క్షమా సత్యం దమః శమః| సుఖం దుఃఖం భవోऽభావో భయం చాభయమేవ చ|| 10-4 అ. అహింసా సమతా తుష్టి స్తపో దానం యశోऽయశః| భవన్తి భావా భూతానాం మత్త ఏవ పృథగ్విధాః|| 10-5	తేటగీతి. బుద్ధి , జ్ఞానము , సమ్మోహములును మఱియు శమ , దమ , క్షమాదులును , సత్యమును , సుఖము , దుఃఖమునుఁ , జావు , పుట్టుకల్ , దురితభయము , నభయము , నహింస , సమచిత్త మలరుటయును . ౪ తేటగీతి. తుష్టిఁ గనుచుండుటయు , తపో నిష్ఠ నుంట , యీవి , కీర్తి , యకీర్తియు , జీవులకును వివిధ భావోద్భవంబులు విశ్రుతముగ నా వలనె కల్గు పార్థ ! యనారతంబు. ౫	బుద్ధి , జ్ఞానము , మోహరాహిత్యము , ఓర్పు , సత్యము , బాహ్యేంద్రియ నిగ్రహము , అంతరింద్రియ నిగ్రహము , సుఖము , దుఃఖము , పుట్టుక ( ఉత్పత్తి ) , నాశము , భయము , భయములేకుండుట , అహింస , సమత్వము , సంతుష్టి , తపస్సు , దానము , కీర్తి , అపకీర్తి , ప్రాణులయొక్క ఈ ప్రకారములైన నానావిధములగు గుణములు నా వలననే కలుగుచున్నవి .
అ. మహర్షయః సప్త పూర్వే చత్వారో మనవస్తథా| మద్భావా మానసా జాతా యేషాం లోక ఇమాః ప్రజాః|| 10-6	కందము. నలువురు మనువులు సప్త ర్షులు మద్భావమ్మునన్ ప్రచోదితులై భూ స్థలిఁ గల ప్రజల సృజించిరి , కలిగిరి మద్భావ కలన కలిమిని పార్థా ! ౬	లోకమునం దీ ప్రజలు యెవరియొక్క సంతతియై యున్నారో అట్టి పూర్వీకులైన సప్త మహర్షులున్ను , సనకాదులైన నలుగురు దేవర్షులున్ను , మనువులు పదునలుగురున్ను , నా యొక్క భావము ( దైవ భావము ) గలవారై నా యొక్క మనస్సంకల్పము వలననే పుట్టిరి .
అ. ఏతాం విభూతిం యోగం చ మమ యో వేత్తి తత్త్వతః| సోऽవికమ్పేన యోగేన యుజ్యతే నాత్ర సంశయః|| 10-7	కందము. స్థితిలయముల సృష్టి జగ త్పతినౌ నావలనె జగము వర్తిలు నంచున్ , మతి నెంచు బుధులు నన్నే స్తుతియించి , భజించుచుంద్రు , శుద్ధమనమునన్. ౭	నా యొక్క విభూతిని ( ఐశ్వర్యమును , విస్తారమును ) , యోగమును ( అలౌకిక శక్తిని ) , ఎవడు యథార్థముగ తెలిసికొనుచున్నాడో అతడు నిశ్చలమగు యోగముతో కూడుకొనుచున్నాడు . ఇవ్విషయమున సందేహము లేదు .
అ. అహం సర్వస్య ప్రభవో మత్తః సర్వం ప్రవర్తతే| ఇతి మత్వా భజన్తే మాం బుధా భావసమన్వితాః|| 10-8 అ. మచ్చిత్తా మద్గతప్రాణా బోధయన్తః పరస్పరమ్| కథయన్తశ్చ మాం నిత్యం తుష్యన్తి చ రమన్తి చ|| 10-9	ఉత్పలమాల. నాయెడఁ జిత్తమున్ నిలిపి , నాకయి కర్మల నాచరించు , నా ధీయుతులైన వారలు నుతింత్రు పరస్పర బోధనా రతిన్ , వాయికొలంది వే విధుల బ్రస్తుతిఁ జేయుచు , సంతసింపుచున్ రేయిఁబవల్ నిరంతరము క్రీడలొనర్తురు , నన్ దలంచుచున్ . ౮	' నేను సమస్తజగత్తునకుఉత్పత్తికారణమైనవాడను , నా వలననే ఈ సమస్తము నడచుచున్నది ' అని వివేకవంతులు తెలిసికొని పరిపూర్ణ భక్తిభావముతో గూడినవారై నన్ను భజించుచున్నారు . ( వారు ) నా యందు మనస్సుగలవారును , నన్ను బొందిన ప్రాణములు ( ఇంద్రియములు ) కలవారును , ( లేక నా యెడల ప్రాణము నర్పించిన వారును ) అయి నన్నుగూర్చి పరస్పరము బోధించుకొనుచు , ముచ్చటించుకొనుచు ఎల్లప్పుడును సంతృప్తిని , ఆనందమును బొందుచున్నారు .
అ. తేషాం సతతయుక్తానాం భజతాం ప్రీతిపూర్వకమ్| దదామి బుద్ధియోగం తం యేన మాముపయాన్తి తే|| 10-10 అ. తేషామేవానుకమ్పార్థ మహమజ్ఞానజం తమః| నాశయామ్యాత్మభావస్థో జ్ఞానదీపేన భాస్వతా|| 10-11	ఉత్పలమాల. జ్ఞాన సముద్భవంబగును నాకృపచే సుగుణాళికిన్ , ననున్ బూని తరింపగాఁ గలుగు బుద్ధి విశేషములెల్ల నిచ్చెదన్ ; నేను వసింతు వారి కమనీయ సుహృత్కమలంబులందుఁ , జే నూనెద జ్ఞానదీపిక మహోత్కట దుస్థితిఁ బాఱద్రోలగన్. ౯	ఎల్లప్పుడు నాయందు మనస్సుగలవారై , ప్రీతితో నన్ను భజించునట్టివారికి -- దేనిచో వారు నన్ను పొందగలరో -- అట్టి జ్ఞానయోగమును ( ఆత్మానాత్మ వివేచనాశక్తిని ) ప్రసాదించుచున్నాను . వారలకు ( అట్టి భక్తులకు ) దయజూపుట కొఱకు నేనే వారి యంతః కరణమునందు నిలిచి ప్రకాశమానమగు జ్ఞానదీపముచేత , అజ్ఞానజన్యమగు అందకారమును నశింపజేయుచున్నాను .
అర్జున ఉవాచ| అ. పరం బ్రహ్మ పరంధామ పవిత్రం పరమం భవాన్| పురుషం శాశ్వతం దివ్య మాదిదేవమజం విభుమ్|| 10-12 అ. ఆహుస్త్వామృషయః సర్వే దేవర్షిర్నారదస్తథా| అసితో దేవలో వ్యాసః స్వయం చైవ బ్రవీషి మే|| 10-13	అర్జును వాక్యము. కందము. పర మోత్కృష్టంబగు గతి , పరమాత్మయు , దివ్యధాముఁ బరమపురుషు గా , నిరుపమ శాశ్వతుఁ , డజుఁడని , యెఱిగించిరి నిన్ను మునులు , ఋషులు ముకుందా ! ౧౦ తేటగీతి. ఆది దేవుండ వీవని , యజుఁడ వనియు , విభుఁడవంచు , మహత్తర విశ్వరూపుఁ డనుచుఁ , జెప్పిరి మును నారదాది ఋషులు , అసితుఁడును , దేవలుండును , వ్యాసకవియు . ౧౧	అర్జునుడు చెప్పెను. నీవు పరబ్రహ్మమవు , పరంధాముడవు ( పరమపదమవు లేక గొప్ప తేజస్స్వరూపుడవు ) , పరమపావనుడవు . నిన్ను నిత్యునిగను , ప్రకాశరూపునిగను , పరమ పురుషునిగను , ఆదిదేవునిగను , జన్మరహితునిగను , సర్వవ్యాపకునిగను , ఋషులందఱున్ను , దేవర్షి యగు నారదుడున్ను , అసితుడున్ను , దేవలుడున్ను , వేదవ్యాస మహర్షియు చెప్పుచున్నారు . స్వయముగ నీవున్ను ఆ ప్రకారమే ( నిన్ను గూర్చి ) నాకు చెప్పుచున్నావు .
అ. సర్వమేతదృతం మన్యే యన్మాం వదసి కేశవ| న హి తే భగవన్వ్యక్తిం విదుర్దేవా న దానవాః|| 10-14	తేటగీతి. నీవుఁ గూడను నటు వచియింతు , విపుడు చెప్పినది సత్యమని విశ్వసింతు నేను ; దివ్యమగు నీ ప్రభావమ్ముఁ దెలియలేరు , దేవదానవులైనను , దేవ దేవ ! ౧౨	ఓ కృష్ణా 1 దేనిని నీవు నాకు చెప్పుచున్నావో అదియంతయు సత్యమని నేను తలంచుచున్నాను . ఓ భగవంతుడా ! నీయొక్క ( నిజ ) స్వరూపమును దేవతలుగాని , అసురులుగాని ఎఱుంగజాలరు కదా !
అ. స్వయమేవాత్మనాత్మానం వేత్థ త్వం పురుషోత్తమ| భూతభావన భూతేశ ! దేవదేవ జగత్పతే|| 10-15	తేటగీతి. దేవ దేవ ! జగత్పతే ! నీ విభూతి భువనముల యందెటుల్ వ్యాప్తిఁ బొందు చుండు ; నీ వెఱుంగఁగ వలయుఁ గా , కేరికైన వశముఁ గాదు ; నీవే చెప్పవలయు గృష్ణ ! ౧౩	ఓ పురుషశ్రేష్ఠుడా , సమస్తప్రాణులను సృష్టించువాడా , సకల జీవులకు నియామకుడగువాడా , దేవతలకును దేవుడైనవాడా , జగన్నాథుడా , నిన్ను నీవే యెఱుఁగుదువు ( నీ స్వరూప మితరులకు దుర్గ్రాహ్యమని భావము ) .
వక్తుమర్హస్యశేషేణ దివ్యా హ్యాత్మవిభూతయః| యాభిర్విభూతిభిర్లోకా నిమాంస్త్వం వ్యాప్య తిష్ఠసి|| 10-16 అ. కథం విద్యామహం యోగిం స్త్వాం సదా పరిచిన్తయన్| కేషు కేషు చ భావేషు చిన్త్యోऽసి భగవన్మయా|| 10-17 అ. విస్తరేణాత్మనో యోగం విభూతిం చ జనార్దన| భూయః కథయ తృప్తిర్హి శృణ్వతో నాస్తి మేऽమృతమ్|| 10-18	ఉత్పలమాల. నీ విభవ ప్రభావమును నే నెఱుగంగ ; వచింపు సర్వమున్ నీ వెటులే పదార్థముల నెక్కుడుగాఁ గనుపించుచుందు , వే భావనతో భజింపగ నుపాస్యుఁడవో , విపులీకరింపు ; నా నా విధి విన్ననుం దనివి నందదు , నీ యమృతంపు సూక్తులన్ . ౧౪	కావున ఏ విభూతులచే ( మాహాత్మ్య విస్తారములచే ) నీ వీ లోకములన్నింటిని వ్యాపించియున్నావో అట్టి దివ్యములగు నీ విభూతులను సంపూర్ణముగ చెప్పుటకు నీవే తగుదువు . యోగేశ్వరా ! నే నెల్లప్పుడును ఏ ప్రకారముగ ధ్యానించుచు నిన్ను తెలిసికొనగలను ? భగవంతుడా ! ఏయే వస్తువులందు నిన్ను నేను ధ్యానింపవలెను ? ఓ కృష్ణా ! నీ యొక్క యోగమహిమను , జగల్లీలావిభూతులను , ( ధ్యానింపదగిన వస్తువులను ) సవిస్తరముగ తెలియజేయుము . ఏలయనగా నీ యొక్క అమృత వాక్యములను వినుచున్న నాకు సంతృప్తి కలుగుట లేదు . ఇంకను వినవలయునని కుతూహలము కలుగుచున్నది .
శ్రీభగవానువాచ| అ. హన్త తే కథయిష్యామి దివ్యా హ్యాత్మవిభూతయః| ప్రాధాన్యతః కురుశ్రేష్ఠ ! నాస్త్యన్తో విస్తరస్య మే|| 10-19	శ్రీ భగవానుల వాక్యము. తేటగీతి. అటులె కౌంతేయ ! చెప్పెద నాలకింపు మా ! విభూతుల ప్రాముఖ్యమైన వాని ; సకలమునుఁ జెప్ప సావకాశమ్ము లేదు , సాంతమున్ లేదు సర్వమ్ము సంస్మరింప . ౧౫	శ్రీ భగవానుడు చెప్పెను. కురువంశ శ్రేష్ఠుడవగు ఓ అర్జునా ! ఇప్పుడు దివ్యములైన నాయొక్క విభూతులను ( ప్రాధాన్యత ననుసరించి ముఖ్యములైన వానిని ) నీకు చెప్పెదను . ఏలయనగా - నా యొక్క విభూతి విస్తారమునకు అంతము లేదు .
అ. అహమాత్మా గుడాకేశ ! సర్వభూతాశయస్థితః| అహమాదిశ్చ మధ్యం చ భూతానామన్త ఏవ చ|| 10-20	తేటగీతి. ప్రాణికోటుల హృదయ నివాసి నగుచు , నధివసింతు గుడాకేశ ! యనిశమేనె ; కర్త , సంరక్షకుఁడను , సంహర్తనగుచు , నన్నిటను నాది మధ్యాంతమగుదు , నేనె . ౧౬	ఓ అర్జునా ! సమస్త ప్రాణులయొక్క హృదయమునందున్న ప్రత్యగాత్మను నేనే అయియున్నాను .మఱియు ప్రాణులయొక్క ఆదిమధ్యాంతములున్ను( సృష్టిస్థితిలయములున్ను ) నేనే అయియున్నాను.
అ. ఆదిత్యానామహం విష్ణు ర్జ్యోతిషాం రవిరంశుమాన్| మరీచిర్మరుతామస్మి నక్షత్రాణామహం శశీ|| 10-21	తేటగీతి. ద్వాదశాదిత్యులను విష్ణువౌదు నేనె , తేజములయందు రవి నేనె , దివిని వెలుఁగు తారలందు శశాంకునై తనరు దేనె , యల మరీచి మరుత్తుల నగుదు నేనె . ౧౭	నేను ఆదిత్యులలో విష్ణువనువాడను , ప్రకాశింపజేయువానిలో కిరణములు గల సూర్యుడను. మరుత్తులను దేవతలలో మరీచియనువాడను , నక్షత్రములలో చంద్రుడను అయియున్నాను .
అ. వేదానాం సామవేదోऽస్మి దేవానామస్మి వాసవః| ఇన్ద్రియాణాం మనశ్చాస్మి భూతానామస్మి చేతనా|| 10-22	తేటగీతి. వేదముల సామవేదంబు నౌదు నేనె , సర్వ దేవతలందు వాసవుఁడ నేనె ; యింద్రియ వితానమున మనసేనె పార్థ ! భూతచయముల నేనౌదు , చేతనమ్ము ! ౧౮	నేను వేదములలో సామవేదమును , దేవతలలో ఇంద్రుడను , ఇంద్రియములలో మనస్సును , ప్రాణులలో చైతన్యమున్ను ( తెలివి ) అయియున్నాను .
అ. రుద్రాణాం శఙ్కరశ్చాస్మి విత్తేశో యక్షరక్షసామ్| వసూనాం పావకశ్చాస్మి మేరుః శిఖరిణామహమ్|| 10-23 అ. పురోధసాం చ ముఖ్యం మాం విద్ధి పార్థ ! బృహస్పతిమ్| సేనానీనామహం స్కన్దః సరసామస్మి సాగరః|| 10-24	తేటగీతి. రుద్రగణముల నే శంకరుండ పార్థ ! యక్షరాక్షసులం దలకాధిపతిని ; అష్ట వసువుల పావకుం డగుదు నేనె ; శిఖరములయందు నే మేరు శిఖర మగుదు . ౧౯ తేటగీతి. వరపురోహితులన్ బృహస్పతిని నేనె ; నేనె స్కందుండ వాహినీ నేతలందు ; నప్పులందున సాగరుండగుదు నంచు , దెలిసి కొను మీవు మదినిఁ గుంతీ తనూజ ! ౨౦	నేను రుద్రులలో శంకరుడనువాడను , యక్షులలోను , రాక్షసులలోను కుబేరుడను , వసువులలో అగ్నియు, పర్వతములలో మేరువును అయియున్నాను . ఓ అర్జునా ! పురోహితులలో శ్రేష్ఠుడగు బృహస్పతిగా నన్నెఱుఁగుము. మఱియు నేను సేనాపతులలో కుమారస్వామియు , సరస్సులలో సముద్రమును అయియున్నాను .
అ. మహర్షీణాం భృగురహం గిరామస్మ్యేకమక్షరమ్| యజ్ఞానాం జపయజ్ఞోऽస్మి స్థావరాణాం హిమాలయః|| 10-25	తేటగీతి. మహిత ఋషులందు నే భృగు నౌదు పార్థ ! అక్షరంబుల నోం కార మౌదు నేను యజ్ఞముల నేను జపయజ్ఞమని తెలియుము అచలములలోన హిమవంతు నౌదు సుమ్ము ! ౨౧	నేను మహర్షులలో భృగుమహర్షిని , వాక్కులలో ఏకాక్షరమగు ప్రణవమమను ( ఓంకారమును ) , యజ్ఞములలో జపయజ్ఞమును , స్థిరపదార్థములలో హిమాలయపర్వతమును అయియున్నాను .
అ. అశ్వత్థః సర్వవృక్షాణాం దేవర్షీణాం చ నారదః| గన్ధర్వాణాం చిత్రరథః సిద్ధానాం కపిలో మునిః|| 10-26	తేటగీతి. భూజములయందు నశ్వథ్థ భూజమగుదు ; ప్రథిత దేవర్షులందు నారదుఁడ నేనె ; రామ గంధర్వులన్ జిత్రరథుఁడ నేనె ; సిద్ధమునులఁ గపిలుఁడన్ ప్రసిద్ధి నేనె . ౨౨	నేను చెట్లన్నిటియందును రావిచెట్టును , దేవర్షులలో నారదుడను , గంధర్వులలో చిత్రరథుడను , సిద్ధులలో కపిలమునీంద్రుడను అయియున్నాను .
అ. ఉచ్చైఃశ్రవసమశ్వానాం విద్ధి మామమృతోద్భవమ్| ఐరావతం గజేన్ద్రాణాం నరాణాం చ నరాధిపమ్|| 10-27	తేటగీతి. అమృత మథనంబునం దది యవతరించె అశ్వములను నుచ్చైశ్రవ మగుదు నేనె ; గజములందు నైరావత గజము నేనె ; నరులను నరేశ్వరుండ శంతను ప్రపౌత్ర ! ౨౩	గుఱ్ఱములలో అమృతముతోపాటు పుట్టిన ఉచ్చైశ్రవమను గుఱ్ఱమునుగను , గొప్ప యేనుగులలో ఐరావతమను గొప్ప యేనుగునుగను , మనుష్యులలో రాజునుగను నన్ను తెలిసికొనుము .
అ. ఆయుధానామహం వజ్రం ధేనూనామస్మి కామధుక్| ప్రజనశ్చాస్మి కన్దర్పః సర్పాణామస్మి వాసుకిః|| 10-28	తేటగీతి. ఆయుధముల వజ్రాయుధ మగుదు నేనె ; ధేనులన్ గామధేనువు నేనె పార్థ ! సృష్టి మూలంబు కందర్పుఁ డేనె విజయ ! సర్పములయందు వాసుకిన్ సవ్యసాచి ! ౨౪	నేను ఆయుధములలో వజ్రాయుధమును , పాడియావులలో కామధేనువును , ప్రజల ( ధర్మబద్ధమగు ) యుత్పత్తికి కారణభూతుడైన మన్మథుడను , సర్పములలో వాసుకియు అయియున్నాను .
అ. అనన్తశ్చాస్మి నాగానాం వరుణో యాదసామహమ్| పితౄణామర్యమా చాస్మి యమః సంయమతామహమ్|| 10-29	తేటగీతి. నాగములయందు నేనె యనంతు నగుదు ; సలిల దేవుల వరుణుఁడన్ దెలియుమయ్య ; పితరులను నర్యముండని పిలువఁబడుదు ; నిగ్రహంబున జముఁడన నేనె పార్థ ! ౨౫	నేను నాగులలో అనంతుడను , జలదేవతలలో వరుణుడను , పితృదేవతలలో అర్యమయు , నియమించువారిలో యముడను అయియున్నాను .
అ. ప్రహ్లాదశ్చాస్మి దైత్యానాం కాలః కలయతామహమ్| మృగాణాం చ మృగేన్ద్రోऽహం వైనతేయశ్చ పక్షిణామ్|| 10-30	తేటగీతి. అతుల ప్రహ్లాదుఁడన్ దితి సుతులలోన ; నాయువు గణించు వారల నౌదుఁ గాలు ; మృగ గణంబుల సింహేంద్ర మేనె పార్థ ! పక్షులన్ గరుత్మంతునై పరగు దేనె . ౨౬	నేను అసురులలో ప్రహ్లాదుడను , లెక్కపెట్టువారిలో కాలమును , మృగములలో మృగరాజగు సింహమును , పక్షులలో గరుత్మంతుడను అయియున్నాను .
అ. పవనః పవతామస్మి రామః శస్త్రభృతామహమ్| ఝషాణాం మకరశ్చాస్మి స్రోతసామస్మి జాహ్నవీ|| 10-31	తేటగీతి. పావన మొనర్చు వారలఁ బవను నేనె ; శస్త్రధరులందు శ్రీరామచంద్రు నేనె ; జంతువుల మకరంబు నంచెంతురు నను ; నదులయందు నే జాహ్నవీ నదిని పార్థ ! ౨౭	నేను పవిత్ర మొనర్చువానిలో ( లేక వేగవంతులలో ) వాయువును , ఆయుధమును ధరించినవారిలో శ్రీరామచంద్రుడను , చేపలలో మొసలిని , నదులలో గంగానదిని అయియున్నాను .
అ. సర్గాణామాదిరన్తశ్చ మధ్యం చైవాహమర్జున| అధ్యాత్మవిద్యా విద్యానాం వాదః ప్రవదతామహమ్|| 10-32	తేటగీతి. ఆది మధ్యాంతములు సృష్టియందు నేనె ; విద్యలన్నిట నే బ్రహ్మ విద్య నగుదు ; విషయ నిర్ణయమం దుద్భవించు వాద కలన మెల్లను నే , నంచుఁ దెలియుమయ్య ! ౨౮	ఓ అర్జునా ! సృష్టులయొక్క ఆదిమధ్యాంతములు ( ఉత్పత్తి , స్థితి , లయములు ) నేనే అయియున్నాను . మఱియు విద్యలలో అధ్యాత్మవిద్యయు , వాదించువారిలో ( రాగద్వేషరహితముగ , తత్త్వనిశ్చయము కొఱకు చేయబడు ) వాదమును నేనై యున్నాను .
అ. అక్షరాణామకారోऽస్మి ద్వన్ద్వః సామాసికస్య చ| అహమేవాక్షయః కాలో ధాతాహం విశ్వతోముఖః|| 10-33	తేటగీతి. అల ' అ ' కారంబు నే వర్ణములను పార్థ ! ద్వంద్వమౌదు సమాసంబులందు నేను ; అక్షయంబగు కాలంబు నగుదు నేను ; చేతనంబులకున్ సర్వధాత నేనె . ౨౯	నేను అక్షరములలో ' అ ' కారమును , సమాసములలో ద్వంద్వ సమాసమును అయియున్నాను . మఱియు నాశము లేని కాలమును ( కాలమునకు కాలమైనట్టి పరమేశ్వరుడను ) , సర్వత్ర ముఖములుగల కర్మఫలప్రదాతయును , ( లేక విరాట్స్వరూపుడగు బ్రహ్మదేవుడను ) నేనే అయియున్నాను .
అ. మృత్యుః సర్వహరశ్చాహ ముద్భవశ్చ భవిష్యతామ్| కీర్తిః శ్రీర్వాక్చ నారీణాం స్మృతిర్మేధా ధృతిః క్షమా|| 10-34	తేటగీతి. జీవకోటుల మృత్యువై చెలఁగు దేనె ; భవితముల కెల్ల హేతువు నగుదు నేనె ; స్త్రీజనంబుల యందుఁ గీర్తి యును ధృతియు శ్రీ , స్మృతియు , వాక్కు మేధలై చెలఁగు దేనె . ౩౦	సమస్తమును సంహరించునట్టి మృత్యువును , ఇకముందు ఉత్పత్తి కాగల సమస్తముయొక్క పుట్టుకయు నేనే అయియున్నాను . మఱియు స్త్రీలలోగల కీర్తి , సంపద , వాక్కు , స్మృతిజ్ఞానము , ధారణాశక్తిగల బుద్ధి , ధైర్యము , ఓర్పు , అను ఈ ఏడుగుణములున్ను నేనే అయియున్నాను .
అ. బృహత్సామ తథా సామ్నాం గాయత్రీ ఛన్దసామహమ్| మాసానాం మార్గశీర్షోऽహ మృతూనాం కుసుమాకరః|| 10-35	తేటగీతి. సామముల యందు నే బృహత్సామ మౌదు ; ఛందముల యందు గాయత్రి ఛంద మేనె ; మాసముల యందు మృగశిర మాస మేను ; ఋతువులందు వసంత మేనే కిరీటి ! ౩౧	సామవేదగానములలో బృహత్సామమును , ఛందస్సులలో గాయత్రియు , మాసములలో మార్గశిరమాసమును , ఋతువులలో వసంతఋతువును నేనై యున్నాను .
అ. ద్యూతం ఛలయతామస్మి తేజస్తేజస్వినామహమ్| జయోऽస్మి వ్యవసాయోऽస్మి సత్త్వం సత్త్వవతామహమ్|| 10-36	తేటగీతి. జూదరులయందు జూదంబు నౌదు నేనె ; తేజమూర్తులయం దుండు తేజ మేనె ; జయము నందెడి వారల జయము నేనె ; బలుల బలమౌదు నే కృషీవలుల కృషియు . ౩౨	వంచక వ్యాపారములలో నేను జూదమును అయియున్నాను . మఱియు నేను తేజోవంతులయొక్క తేజస్సును ( ప్రభావము ) , ( జయించువారలయొక్క ) జయమును , ( ప్రయత్నశీలురయొక్క ) ప్రయత్నమును , ( సాత్త్వికులయొక్క ) సత్త్వగుణమును అయియున్నాను .
అ. వృష్ణీనాం వాసుదేవోऽస్మి పాణ్డవానాం ధనఞ్జయః| మునీనామప్యహం వ్యాసః కవీనాముశనా కవిః|| 10-37	తేటగీతి. యాదవుల వాసుదేవుండ నౌదు నేనె ; పాండు నందనుల ధనంజయుండ నేనె ; మునుల వ్యాసుండ నేనౌదు వినుము పార్థ ! కవులలో నుశనాకవి నవుదు పార్థ ! ౩౩	నేను వృష్ణివంశీయులలో వసుదేవుని పుత్రుడగు వాసుదేవుడను ( శ్రీకృష్ణుడను ) , పాండవులలో అర్జునుడను , మునులలో వేదవ్యాస మునీంద్రుడను , కవులలో శుక్రాచార్యుడను అయియున్నాను .
అ. దణ్డో దమయతామస్మి నీతిరస్మి జిగీషతామ్| మౌనం చైవాస్మి గుహ్యానాం జ్ఞానం జ్ఞానవతామహమ్|| 10-38	తేటగీతి. నర పతు లొనర్చు దమన దండంబు నేనె ; యల జిగీషుల నీతియు నగుదు నేనె ; గోప్యములయందు మౌన నిగూఢ మేనె ; జ్ఞానవంతుల జ్ఞానంబు నేనె పార్థ ! ౩౪	నేను దండించువారియొక్క దండనమును ( శిక్షయు ) , జయింప నిచ్చగలవారియొక్క ( జయోపాయమగు ) నీతియు , అయియున్నాను . మఱియు రహస్యములలో మౌనమును , జ్ఞానవంతులలో జ్ఞానమును నేనై యున్నాను .
అ. యచ్చాపి సర్వభూతానాం బీజం తదహమర్జున ! | న తదస్తి వినా యత్స్యా న్మయా భూతం చరాచరమ్|| 10-39	తేటగీతి. ఈ జగత్తునకున్ సర్వబీజమేనె ; నేను లేని పదార్థ మెందైన లేదు ; నా విభూతికి యవధి యంతములు లేవు ; కౢప్తముగఁ జెప్పితిని నీకుఁ గొంత గొంత . ౩౫	ఓ అర్జునా ! సమస్త ప్రాణికోట్లకు ఏదిమూలకారణమైయున్నదో అదియు నేనే అయియున్నాను . ( వెయ్యేల ) స్థావరజంగమాత్మకమైన వస్తువేదియు నన్ను వినాగా లేనేలేదు ( నాకంటె వేఱుగ లేదు ) .
అ. నాన్తోऽస్తి మమ దివ్యానాం విభూతీనాం పరన్తప| ఏష తూద్దేశతః ప్రోక్తో విభూతేర్విస్తరో మయా|| 10-40 అ. యద్యద్విభూతిమత్సత్త్వం శ్రీమదూర్జితమేవ వా| తత్తదేవావగచ్ఛ త్వం మమ తేజోంऽశసమ్భవమ్|| 10-41	కందము. ఎచ్చట శ్రీయు , విభూతియు , ముచ్చట నుత్సాహ గరిమ , మురిపెము గ నెదో యచ్చట మదీయ తేజము హెచ్చుగఁ గానంగఁ గలుగు దీవు కిరీటీ ! ౩౬	ఓ అర్జునా ! నా యొక్క దివ్యములైన విభూతులకు అంతము లేదు . అయినను కొన్నిటిని సంక్షేపముగ నిట వివరించి చెప్పితిని . ( ఈ ప్రపంచమున ) ఐశ్వర్యయుక్త మైనదియు , కాంతివంతమైనదియు ( నిర్మలమైనదియు ) , ఉత్సాహముతో గూడినదియు ( శక్తివంతమైనదియు ) నగు వస్తువు లేక ప్రాణి ఏది యేది కలదో అది యది నా తేజస్సుయొక్క అంశమువలన కలిగినదానినిగనే నీ వెఱుఁగుము .
అ. అథవా బహునైతేన కిం జ్ఞాతేన తవార్జున| విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్న మేకాంశేన స్థితో జగత్|| 10-42	కందము. అకలంక విభూతినిఁ గనఁ దికమకపడి వినఁగ నేలఁ , ద్రిదివంబులు నే సకల చరాచర జగములు నొకకళచే సంగ్రహించి యుంటిఁ గిరీటీ ! ౩౭	అర్జునా ! లేక విస్తారమైన ఈ ( విభూతి ) జ్ఞానముచే నీ కేమి ప్రయోజనము ? నేనీ జగత్తునంతను ఒక్క అంశముచేతనే వ్యాపించియున్నాను ( అని తెలిసికొనుము ) .
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే విభూతియోగో నామ దశమోऽధ్యాయః|| 10 ||	ఓం తత్ సత్ శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి చే యనువదింపబడిన శ్రీ గీతామృత తరంగిణి యందలి శ్రీ విభూతి యోగము అను దశమ తరంగము సంపూర్ణం. శ్రీ కృష్ణ పరబ్రహ్మార్పణ మస్తు.	ఇది ఉపనిషత్ప్రతిపాదితమును , బ్రహ్మనిద్యయు , యోగ శాస్త్రమును , శ్రీ కృష్ణార్జున సంవాదమునగు శ్రీ భగవద్గీతలందు విభూతి యోగమను పదియవ అధ్యాయము సంపూర్ణము. ఓమ్ తత్ సత్